حوضه های زمین ساخت -رسوبی پیرامون خط درز تتیس کهن در شمال خاور ایران

بر پایه شواهد زمین ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط  فرایندهای زمین ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس کهن (پالیوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شده اند. این حوضه ها از پالیوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره های اوراسیا و گندوانا  شکل گرفته اند. حوضه های شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: 1)  حوضه حاشیه غیرفعال پالیوزوییک ایران مرکزی، 2) حوضه سکوی دونین-کربنیفر صفحه توران،  3) حوضه حاشیه قاره ای فعال (گودال اقیانوسی- پیش کمان)،  4)  کمان و حوضه های مرتبط با کمان به سن پرمو تریاس،  5) حوضه های پیش بوم پیرامونی به سن تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین،  6)  حوضه درون کوهی ژوراسیک زیرین تا میانی،  7) حوضه کافتی ژوراسیک میانی،  8) حوضه پیش بوم الیگوسن-پلیوسن و 10) حوضه مولاسی پساکوهزادی. هر حوضه، تاریخچه تکاملی منحصر به فرد خود را داراست و در محیط زمین ساختی ویژه ای، در جریان تکامل اقیانوس تتیس کهن در شمال ایران، شکل گرفته است.