تبیین فرهنگی هندسه فضا در معماری با رویکرد واقع گرایی انتقادی

هندسه یکی از مشخصه های مهم فضای معماری است، انسان با فضای معماری در ارتباط است و در ایجاد آن نقش دارد. حوزه معماری، بیان کننده مقوله ای فرهنگی است که ابزار شکل دهنده فضا در آن، هندسه است. شکل گیری فضای معماری متاثر از فرهنگ است و هندسه فضا در چارچوبی فرهنگی و در تعامل و پیوستگی بین ابعاد و سطوح مختلف فضا قرار دارد. با رویکرد واقع گرایی انتقادی که در آن تبیین پدیده ها در یک قالب کلی امکان پذیر است و به صورت لایه لایه و همه جانبه قابل بررسی اند، هندسه فضا مبتنی بر فرهنگ در معماری تبیین می گردد. در این رویکرد، واقعیت پدیده ها در سه لایه تجربی، حقیقی و واقعی قابل بررسی اند. لایه واقعی در آخرین لایه قرار دارد و علت و سازوکارهای تولید رویدادهای قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده است که بر امور فرهنگی دلالت دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با اتخاذ راهبرد کلی پس کاوی، به دنبال تبیین فرهنگی هندسه فضا در معماری است. هندسه فرهنگی، پدیده ای به طور مطلق واقعی و یا کاملا بازنموده نسبی نیست. در تحلیل هندسه فضا با توجه به واقع گرایی انتقادی، سه سطح از هندسه در فضای معماری شناسایی شد: اول؛ شکلی- کالبدی که بر پایه اصول و قواعد منطقی و ریاضیاتی قابل مشاهده و اندازه گیری است، دوم؛ رفتاری- عملکردی که بالفعل در فضای معماری وجود دارد و باعث قابلیت های محیطی می گردد اما لزوما به صورت ظاهری و صریح قابل مشاهده نیست، سوم؛ ادراکی- معنایی که به سازوکارهای شکل گیری فضای معماری با تکیه بر مسایل انسان شناسی، جامعه شناسی و به بیان جامع تر مسایل فرهنگی می پردازد. این سطوح دارای شاخصه های مختلفی هستند و هرچند که به صورت مستقل قابل بررسی اند، اما در فضای معماری، با هم در ارتباط اند و بر هم تاثیر می گذارند. هندسه در لایه واقعی و علی شکل گیری فضای معماری، اعتبار و برساخته می شود و در نتیجه، هندسه با دریافت مکانیسم ها و سازوکارهای خاصی از مقام ذهنی به مقام عینی در می آید و هندسه فرهنگی فضا شکل می گیرد. با کنش های انسانی در فضای معماری، نیازها و تحولات جدید مطرح می شود که ارتباطات فرهنگی و اجتماعی در آن تولید و بازتولید می شوند.