تاثیر استفاده از سامانه سطوح آبگیر و مالچ طبیعی در میزان موفقیت جنگل کاری با نهال‎ های گیشدر (Periploca aphylla Decne) در مناطق بیابانی جنوب ایران

سابقه و هدف :

در جنوب کشور به‎دلیل شرایط سخت رویشگاهی و نبود جنگل‎های طبیعی نسبت به سایر مناطق کشور، مسیله جنگل‎کاری از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. با توجه به کاهش شدید رطوبت خاک به‎ علت کاهش باران در سال‎های اخیر، خروج رواناب حاصل از آن در طول فصل رویش و توزیع نامناسب بارندگی در نواحی جنوبی و خشک ایران، استفاده از سامانه‎ های آبگیر، می‎تواند عامل مهمی در استقرار و رشد رویشی نهال‎ ها در نواحی خشک جنوب ایران باشد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سامانه های مختلف آبگیر به همراه مالچ طبیعی بر خصوصیات رویشی نهال های کاشته شده ‎گیشدر است.

مواد و روش‎ها:

 نهال‎های گونه گیشدر (Periploca aphylla Decne) در دو سطح مالچ (با مالچ و بدون مالچ) و سامانه در چهار سطح (هلالی، پیتینگ، لوزی و شاهد) به صورت طرح آماری کرت‎های خرد شده در قالب بلوک‎های کامل تصادفی در عرصه پیاده شد (نهال =120) 5 تکرار) تعداد نهال × (2) سطح مالچ × (4) تعداد سامانه × (3) تکرار یا تعداد بلوک). اندازه گیری رطوبت 24 ساعت پس از هر بارش طی سه سال اندازه‎گیری شد. خصوصیات رویشی شامل درصد زنده‎مانی، طول تاج، سطح تاج، رشد قطر یقه، رشد ارتفاعی و شادابی کلیه نهال‎ها اندازه‎ گیری و با استفاده از آزمون GLM تجزیه و تحلیل شد. 

یافته ‎ها:

نتایج نشان داد درصد زنده‎ مانی و سطح تاج گونه گیشدر به ترتیب با 100 درصد و 74/1282 سانتی ‎متر مربع در سامانه پیتینگ و هلالی بیشترین مقدار را داشت. بیشترین درصد رطوبت خاک با 14/22 درصد در سامانه لوزی به‎ دست آمد. بطورکلی، بدون درنظر گرفتن نوع سامانه، درصد رطوبت خاک در تیمار مالچ (66/21 درصد) بیشتر از تیمار بدون مالچ (14/16 درصد) بود. نتایج اثرات متقابل نشان داد سطح تاج و رویش ارتفاعی در سطح مالچ در سامانه پیتینگ با مقادیر 68/1920 سانتی‎متر مربع و 92/48 سانتی‎متر بیشترین مقدار را دارد.

نتیجه‎ گیری:

 نتایج پژوهش حاضر حاکی از عملکرد مطلوب شیوه‎ های مختلف ذخیره نزولات آسمانی‎ در جمع‎ آوری، ذخیره و حفظ رطوبت در منطقه دهگین است که رطوبت به تدریج در زمان طولانی‎تر در معرض گیاه در اختیار قرار می‎دهد. سه سال پس از رویش نهال‎ ها در منطقه مورد مطالعه، نتایج نشان داد که رویش گونه گیشدر در سامانه‎ ها به‎ ویژه پیتینگ شرایط بهتری دارد. همچنین رویش در تیماری که مالچ آلی استفاده شد نسبت به تیمار بدون مالچ شرایط بهتری داشت. با توجه به نتایج پژوهش توصیه می‎شود در منطقه دهگین و رویشگاه‎ هایی با شرایط اقلیمی مشابه جنوب کشور، از سامانه پیتینگ به همراه مالچ طبیعی در برنامه‎ های جنگلکاری با گونه‎ های بومی استفاده گردد.