بررسی بازتاب قابلیت از منظر ابن عربی در اشعار شاه داعی شیرازی

ابن عربی یکی از پیچیده ترین افکار عرفانی-فلسفی را دارد. او در طرح مسایل گوناگون عرفانی غالبا از ساختاری دشوار و با اصطلاح پردازیهای نوین بهره می گیرد. یکی از این مسایل، طرح اعیان ثابته در عدم و به تبع آن قابلیت است. اعیان ثابته در نظام فکری ابن عربی و اخلاف او عبارت است از صور علمی اشیاء در علم او که قبل از تعین خارجی متوجه آنها شده است. این صور علمی و یا روح پدیده ها در علم الهی به صورت خوب و بد، بعدها در تعین خارجی تحقق پیدا می-کند. تحقق پیداکردن آنها بر اساس قابلیتی است که آنها دارند. یعنی اگر قابلیت و شایستگی بد بودن را داشت، آن آفریده بد خواهد شد و اگر شایستگی و قابلیت خوب را داشت، آن آفریده خوب خواهد بود. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی نوشته شده در پی آن است که قابلیت را از نظر ابن عربی و شاه داعی شیرازی بررسی کند. نتایج حاکی از آن است که شاه داعی در این مساله مثل بسیاری از مسایل عرفانی دیگر از ابن عربی پیروی کرده و همان دیدگاه را بیان کرده است.