تاثیر پیش تیمار آبی و هورمونی با جیبرلین بر جوانه زنی، ظهور گیاهچه و برخی صفات رشدی دو گونه خارشتر (Alhagi graecorum Khuzestan ecotype and Alhagi maurorum Esfahan ecotype) تحت شرایط آب شور خلیج فارس

استفاده از فناوری پیش تیمار بذر به منظور تسریع در جوانه زنی و ظهور گیاهچه گیاهان چند منظوره همچون گیاه شورپسند خارشتر با قابلیت تولید دارو و علوفه در شرایط تنش های محیطی و یا کاربرد آب های نامتعارف شور (همچون آب خلیج فارس) امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی روش های پیش تیمار بذر و سطوح شوری مختلف بر جوانه زنی، ظهور گیاهچه و برخی پاسخ های رشدی گیاه خارشتر انجام پذیرفت.

دو آزمایش مجزا هر یک به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه و گلدان در شرایط مزرعه آزمایشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1400-1399 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی در دو آزمایش شامل سطوح مختلف شوری (آب شهری با هدایت الکتریکی 96/0 دسی زیمنس بر متر و 8 و 16 دسی زیمنس بر متر با استفاده از آب خلیج فارس) به عنوان عامل اصلی و روش های مختلف پیش تیمار بذر (بدون پیش تیمار، پیش تیمار آبی، پیش تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی گرم در لیتر و پیش تیمار آبی+پیش تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی گرم در لیتر) و گونه های (Alhagi maurorum و A. graecorum) به عنوان عامل های فرعی در نظر گرفته شد.

نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار برهمکنش شوری×گونه×پیش تیمار بر تمام صفات مورد مطالعه در دو آزمایش بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین ها بیشترین مقدار صفات درصد جوانه زنی بذر، شاخص بنیه بذر، درصد ظهور گیاهچه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، ماده خشک کل و هدایت روزنه ای در گونه A. graecorum و تیمار توام آب شهری با هدایت الکتریکی 96/0 دسی زیمنس بر متر و پیش تیمار آبی+پیش تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی گرم در لیتر به ترتیب با 1/29، 2/90، 0/24، 3/32، 5/52، 1/52 و 4/32 درصد افزایش نسبت به تیمار عدم اعمال پیش تیمار و شوری حاصل شد. نتایج آماره های حاصل از برازش تابع لجستیک نیز بر صفت درصد ظهور گیاهچه نشان داد که این تابع به خوبی توانسته است روند ظهور گیاهچه را در هر دو گونه مورد مطالعه، در سطوح مختلف پیش تیمار و در هر سطح تنش شوری در برابر زمان توصیف کند (R2adj≥0.98 و RMSE≤3.38). بنابر نتایج در دو گونه مورد مطالعه اگرچه روند کاهش ظهور گیاهچه از سطح 8 دسی زیمنس بر متر آغاز گردید، اما در سطح 16 دسی زیمنس بر متر اعمال تنش شوری شیب افزایش درصد ظهور گیاهچه به ازای زمان کندتر بوده است.

حال به منظور کشت و بهره وری از اراضی شور حاشیه سواحل و نیز احیای مراتع کشور، گونه A. graecorum تحت تیمار توام پیش تیمار آبی+پیش تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی گرم در لیتر نسبت به دیگر سطوح تیماری قابل توصیه است.

جنبه های نوآوری:

1- پاسخ های جوانه زنی و رشدی دو گونه گیاه خارشتر بومی ایران و امکان تولید در شرایط آبیاری با آب شور خلیج فارس بررسی شد.
2- از روش پیش تیمار بذر به منظور تسریع در جوانه زنی، ظهور گیاهچه و بهبود برخی صفات دو گونه گیاه خارشتر مورد مطالعه استفاده گردید.