ارزیابی بهره وری صنایع کارخانه ای ایران با لحاظ ستانده نامطلوب

اندازه گیری دقیق ستانده در سنجش درست بهره وری کل عوامل تولید به عنوان نسبت شاخص ستانده به شاخص نهاده، نقش مهمی دارد. تولید همه کالاها و خدمات اغلب با ستانده ناخواسته جانبی همراه است. عدم لحاظ ستانده جانبی در محاسبه مجموع ستانده یک بنگاه، می تواند باعث تورش قابل توجهی در محاسبه بهره وری کل عوامل تولید شود. این مقاله، با استفاده از برآورد شاخص های مالم کوییست - لیونبرگر و مالم کوییست به بررسی اثر تولید پسماند و گازهای گلخانهای به عنوان ستانده جانبی نامطلوب بر محاسبه بهره وری کل عوامل تولید 24 رشته فعالیت کد دو رقمی ISIC طی دوره 1399-1381 پرداخته است. مقایسه برآوردهای صورت گرفته نشان دهنده وجود شکاف قابل توجهی بین برآورد بهره وری کل عوامل تولید بدون درنظرگرفتن و یا با لحاظ ستانده نامطلوب است. نتایج آزمون ویلکاکسون وجود تفاوت معنی دار در برآوردهای صورت گرفته را تایید می کند؛ با توجه به این آزمون لحاظ ستانده نامطلوب بر نتایج برآورد بهره وری کل عوامل تولید از نظر آماری بطور معناداری اثرگذار است. بنابراین در نظر گرفتن ستانده نامطلوب، برآورد قابل اطمینان تری از بهره وری ارایه می کند. بر اساس نتایج این مطالعه متوسط بهره وری کل عوامل تولید بدون لحاظ ستانده نامطلوب بخش تولیدی صنعت معادل 03/1 بوده است. یعنی بهروره وری بطور متوسط در این دوره سالانه 3 درصد افزایش داشته است، در حالیکه با لحاظ ستانده جانبی نامطلوب همانطور که انتظار می رفت، بهره وری کل عوامل تولید صنعت به 984/0 می رسد. این نتیجه نشان دهنده کاهش بهرهوری کل، سالانه بطور متوسط حدود 6/1 درصد و وجود یک شکاف منفی قابل توجه در برآورد بهره وری سالانه با مقدار متوسط سالانه بیش از 4 درصد بوده است. توجه به این مسیله میتواند در محاسبه درست بهرهوری نقش مهمی داشته باشد. نتایج این تحقیق شواهد تجربی مهمی در اهمیت توجه به محاسبه درست ستانده در محاسبه بهرهوری برای صنعت کارخانهای ایران و سازمان ملی بهره وری ایران به عنوان متولی اصلی سنجش و ارتقاء بهره وری کشور ارایه میکند.