تاثیر سه گونه ی چوبی .Prunus scoparaia (Spach) C.K.Schneid، Acer monspessulanum L و .Daphne mezerum L بر ویژگی های کیفی خاک زیراشکوب (منطقه مورد مطالعه: مراتع کرخنگان)

گیاهان بوته ای چندساله از طریق ریزش لاشبرگ و تاثیر ریشه هایشان موجب تغییر کیفیت خاک رویشگاه خود می شوند. با توجه به اهمیت کشت گونه های چوبی به منظور اصلاح و احیای پوشش گیاهی، این تحقیق در مراتع نیمه خشک جنوب استان یزد انجام گردید. مطالعه این مراتع که دارای محیط های اکولوژی حساس، شکننده و مستعد بیابان زایی هستند از هر حیث، با اهمیت است. از طرفی به منظور مقابله با گسترش بیابان و خطرات ناشی از آن ها، طرح های احیا و اصلاح مراتع با کاشت گونه های مختلف اجرا می گردد که می توانند ویژگی های خاک را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی اثر کاشت گونه های درختچه ای مختلف بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک زیر اشکوب و اندازه گیری شاخص های کیفیت خاک در مراتع کرخنگان بوده است.

این پژوهش تاثیر سه گونه چوبی Acer monspessulanum،Prunus scoparia . وDaphne mezerum.  بر ویژگی های کیفی خاک سطحی زیراشکوب در مراتع کرخنگان مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور، در پایان فصل رویش، پس از بررسی مقدماتی اقدام به شناسایی رویشگاه نموده و پس از انتخاب 15 سایت نمونه برداری که در هر سایت از خاک زیر تاج پوشش سه گونی چوبی A. monspessulanum، P. scoparia و D. mezerum و از خاک بیرون تاج پوشش به عنوان شاهد با اگر از عمق 5-0 سانتی متری نمونه برداری انجام گردید و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی 60 نمونه خاک سطحی اندازه گیری شد. جهت مقایسه ویژگی های خاک زیر اشکوب با یکدیگر و همچنین با تاج پوشش علفی بیرون از اشکوب، از آزمون ANOVA و دانکن استفاده شد. 

نتایج به دست آمده حاکی از وجود اختلاف معنی داری عناصر غذایی در زیر اشکوب گونه های چوبی با بیرون تاج پوشش (شاهد) است. بررسی عملکرد گونه ها نشان داد که گونه های A. monspessulanum و P. scoparia نقش پررنگ تری در بهبود خصوصیات شیمیایی خاک و عملکرد مرتع نسبت به گونه D. mezerum دارد. درصورتی که میزان نیتروژن در خاک زیر اشکوب گونه A. monspessulanum، P. scoparia وD. mezerum بیشتر از خاک بیرون تاج پوشش بوده است. همچنین نتایج فسفر نشان داد که میزان فسفر A. monspessulanum، P. scoparia بیشتر از D. mezerum و بیرون تاج پوشش است. در خصوص میزان پتاسیم  در خاک زیر اشکوب گونه های چوبی A. monspessulanum، P. scoparia، D. mezerum و بیرون تاج پوشش دارای سطح اختلاف معنی داری مشاهده شد. همچنین میزان کلسیم در خاک زیراشکوب گونه ها A. monspessulanum، P. scoparia و D. mezerum بیشتر از بیرون تاج پوشش است. میزان منیزیم در خاک زیر تاج پوشش A. monspessulanum بیشتر از P. scoparia، D. mezerum و بیرون از تاج پوشش مشاهده گردید. میزان ماده آلی خاک زیر اشکوب گونه های چوبی A. monspessulanum، P. scoparia  و D. mezerum  بیشتر از خاک بیرون از تاج پوشش آنها بود. همچنین خاک های بیرون از تاج پوشش میزان قلیاییت بیشتری نسبت به خاک های زیر تاج پوشش گونه های D.mezerum، P. scoparia و A.monspessulanum داشت. هدایت الکتریکی خاک زیر اشکوب گونه های چوبی A. monspessulanum وP. Scoparia   بیشتر از خاک زیر اشکوب گونه D. mezerum و خاک بیرون از تاج پوشش است.

در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که گونه چوبی مختلف در عرصه های مرتعی تاثیرات متفاوتی بر خصوصیات خاک زیر اشکوب خود می گذارند. به طوری که در این مطالعه مشاهده گردید گونه A. monspessulanum نسبت به سایر گونه های مورد بررسی اثرگذاری بیشتری بر روی خصوصیات خاک منطقه مورد مطالعه دارند. لذا با شناخت روابط موجود میان گونه های چوبی و خاک می توان کمک شایانی به برنامه ریزی صحیح این بوم سازگان ها در راستای فعالیت های اصلاح و توسعه نمود.