بررسی پاسخ دستگاه فتوسنتزی توده های شنبلیله ((Trigonella foenum-graceum L. به تنش یخ زدگی

وضعیت دستگاه فتوسنتزی به عنوان یکی از شاخص های ارزیابی میزان تحمل گیاهان در مقابله با تنش های محیطی محسوب می شود. در همین راستا اثر سه دما (9-، 12- و 15- درجه سانتی‏گراد) روی تحمل به یخ زدگی 10 توده بومی شنبلیله (آذری، اردستان، رودسر1، رودسر2، شیراز، شیروان، نیشابور، مشهد، همدان و هندی) در چهار دوره بازیابی (12، 24، 48 و 72 ساعت) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بررسی شد. کاهش دما از 9- به 12- و 15- درجه سانتی گراد در توده های شنبلیله سبب کاهش بیشینه کارایی پتانسیل فتوسیستم II (F'v/F'm) شد. کمترین میزان این شاخص در اکثر توده ها در دماهای 12- و 15- درجه سانتی گراد به ترتیب 72 و 48 ساعت بعد از اعمال تنش مشاهده شد. در دمای 15- درجه سانتی گراد روند کاهشی و غیرقابل برگشت در مقدار این شاخص مشاهده شد که با توجه به از بین رفتن توده ها در این دما قابل توجیه می باشد. تنها توده های رودسر2، شیروان، مشهد و نیشابور از بقای بالای 50 درصد در دمای 12- درجه سانتی گراد و نوسانات کمتر این شاخص در مواجه با تنش دمایی 9- و 12- درجه سانتی گراد برخوردار بودند که این امر نشان دهنده حساسیت کمتر آن ها به تنش یخ زدگی و توانایی بازیابی مناسب عوامل فلورسانس کلروفیل می باشد. همبستگی مثبت و معنادار بین بیشینه کارایی پتانسیل فتوسیستم II با درصد بقاء (**81/0=r2) و صفات مربوط به رشد مجدد مانند سطح برگ (**76/0=r2) و وزن خشک (**73/0=r2) مشاهده شد که نشان دهنده مناسب بودن این توده ها جهت انجام مطالعات تکمیلی جهت کشت پاییزه می باشد.