معرفی گونه های مرتعی مناسب در رویشگاه های مختلف در زمین های مارنی با شکل های مختلف فرسایش در شهرستان سمیرم

زمین های مارنی در مناطق خشک و بیابانی نسبت به فرسایش بسیار حساس است و از جمله منابع مهم تولید رسوب به شمار می روند. پژوهش ها نشان داده است که ارتباطی بین ویژگی های خاک شناسی مارن ها و شکل های مختلف فرسایش وجود دارد. در برخی از رخنمون های مارنی، گونه های مرتعی ویژه ای به طور چشم گیری رشد و نمو یافته اند که سبب مهارکردن فرسایش و پایداری خاک می شود. برای درک بهتر وضعیت این زیست بوم ها، این پژوهش با هدف شناسایی گونه های گیاهی استقراریافته و بررسی ارتباط بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی مارن های منطقه سمیرم در سه نوع فرسایش سطحی، شیاری و آبراهه ای انجام شد.

منطقه سمیرم از جمله مناطق مارنی است که در طرح طبقه بندی و تعیین شاخص های فرسایش پذیری مارن های استان اصفهان، برای انجام این پژوهش انتخاب شد. برای ارزیابی وضعیت فرسایش در سه شکل فرسایش سطحی، شیاری و آبراهه ای در واحدهای یکسان مارنی و مناطق فاقد پوشش، فرم BLM تکمیل شد. در مرحله ی بعد در واحدهای یکسان مارنی با سه نوع فرسایش، سه نمونه خاک از عمق 20 - 0 سانتی متر در سه تکرار برداشت شد. ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک شامل بافت، EC، N، P، K، SAR، OC، CEC، CaSO4 ، pH،T.N.V  و CaCO3 اندازه گیری شد. برای بررسی پوشش گیاهی در منطقه ی پژوهش پس از تهیه ی فهرست گونه های گیاهی منطقه، ویژگی های پوشش گیاهی شامل درصد تاج پوشش و تراکم به تفکیک گونه های گیاهی و همچنین درصد سنگریزه و لاشبرگ اندازه گیری و یادداشت شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SAS در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. مقایسه میانگین های ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بر پایه ی آزمون LSD انجام شد. تحلیل همبستگی بین ویژگی های خاک و پوشش گیاهی نیز به وسیله ی نرم افزار آماری R انجام شد.

نتایج نشان داد فرسایش پذیری زمین های مارنی با پوشش گیاهی در مقایسه با مناطق فاقد پوشش گیاهی وضعیت بهتری داشت. خاک تثبیت شده در عرصه فرسایش آبراهه ای، نیتروژن، فسفر و موادآلی بیشتری داشت و در مقایسه با دو نوع فرسایش دیگر، پوشش گیاهی نیز بهتر بود. نتایج همبستگی بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و پوشش گیاهی نشان داد که عامل تاج پوشش گیاهی با 95% گچ و 86% شن همبستگی داشت. گونه ی گیاهی غالب در فرسایش سطحی، گونه یDc.  Astragallus cephalantus، در فرسایش شیاری، گونه ی Cousinia cylindracea Bioss. و در فرسایش آبراهه ای گونه یMelderis.  Elumus gentry به ترتیب 34/2، 33/3 و 22/05% بیشترین ترکیب تراکم و تاج پوشش گیاهی را در منطقه داشتند. شکل رویشی پهن برگان علفی در هر سه نوع فرسایش بیشترین درصد تراکم و تاج پوشش را داشتند.

نتایج این پژوهش در راستای استقرار گونه های مناسب در آبرفت های مارنی با شرایط اقلیمی مشابه می تواند به عنوان دستاوردی نوین برای جلوگیری از فرسایش خاک مدنظر قرار گیرد.