بررسی پتانسیل آبشویی علف کش‎ 2,4-D توسط زیست‏سنجی گیاه‎چه‏ های سویا و خیار درسطوح مختلف کود دامی

علف کش ها پرکاربردترین آفت کش های کشاورزی هستند که آلودگی های زیست محیطی ناشی از کاربرد آن ها از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامت زیست‎بوم ها و جوامع بشری می‏باشد؛ از این رو شناخت رفتار آفت کش ها در محیط در جهت کاهش اثرات سوء زیست ‏محیطی و بهینه سازی فعالیت های کشاورزی ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر کود دامی بر کاهش آبشویی علف‎کش‎ توفوردی از طریق زیست‏ سنجی گیاهچه ‏های سویا و خیار انجام شد.

مواد و روش ‎ها: 

این آزمایش به‏صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1397 اجرا شد. عامل اول کود دامی در پنح سطح شامل شاهد (عدم کاربرد کود گاوی وعلف‏کش) و 0، 10، 25 و 50 درصد کود گاوی پوسیده به همراه کاربرد علف‏کش و عامل دوم لایه های خاک در شش سطح شامل لایه های صفر تا 2، 2 تا 4، 4 تا 6، 6 تا 8، 8 تا 10 و 10 تا 12 سانتی‏متر بود. علف‏کش توفوردی (L%72) با دز توصیه شده دو لیتر در هکتار، 24 ساعت پس از اشباع خاک و زمانی که آب ثقلی خارج شد؛ به کار برده شد. 48 ساعت پس از اعمال علف‎کش به میزان 3-10×109 سی‏سی برای سطح مقطع 3-10×5/9 متر مربعی گلدان، در هر کدام، پنج بذر از گیاه مورد نظر کشت و در انتهای 30 روز صفات طول اندام هوایی و ریشه و وزن خشک اندام هوایی و ریشه اندازه‏گیری شد.

یافته‎ ها: 

نتایج نشان داد که عمق آبشویی توفوردی در شرایط بدون مصرف کود دامی در سویا 10 سانتی‏متر و در خیار 12 سانتی‏متر بدست آمد. افزودن کود دامی به میزان 10 و 25 درصد تاثیر چشمگیری بر کاهش آبشویی توفوردی نشان نداد؛ اما تیمار 50 درصد کود دامی سبب کاهش عمق آبشویی در سویا و خیار به 8 و 10 سانتی‏متر شد. با افزایش 50 درصد کود دامی به دلیل افزایش جذب سطحی علف‏کش در لایه‎ های 2 و 4 سانتی‏متری، بازدارندگی بیشتری در صفات مورد بررسی نسبت به لایه‎ های دیگر بروز داد و به تبع آن علف‏کش کمتری به لایه‏ های بعدی خاک منتقل گردید. از سوی دیگر گیاه خیار نسبت به سویا، حساسیت بیشتری به مقادیر مختلف آبشویی علف کش توفوردی نشان داد، به‏گونه‏ای که تا لایه 8 سانتی‏متری تمام تیمارهای مورد استفاده به غیر از تیمار شاهد بدون علف کش، کاهش چشمگیری در صفات اندازه گیری شده بروز دادند. به نظر می رسد که افزایش ماده آلی خاک در لایه های بیشتر از 8 سانتی‏متر، در تیمار 50 درصد کود دامی، سبب بهبود رشد صفات اندازه گیری شده تا نزدیک تیمار شاهد شد.

نتیجه ‎گیری: 

عمق موثر آبشویی عاملی از میزان حساسیت گیاه نیز می‏باشد هر چه گیاه حساس‏تر باشد به مقادیر کمتری از علف‏‎کش واکنش نشان می‎دهد و در نتیجه عمق موثر آبشویی برای آن گیاه افزایش می‏یابد. بر اساس نتایج این آزمایش خیار می‏تواند به عنوان گیاه محک در پایش مقادیر آبشویی علف‏کش توفوردی بکار برده شود.