امکان ‏سنجی رسیدگی آزمایشی در دیوان عدالت اداری در مقایسه با دادگاه اروپایی حقوق بشر

رسیدگی آزمایشی روشی است که دادگاه اروپایی حقوق بشر با اعمال آن هم از تعداد دعاوی مطروحه با منشا واحد می‏کاهد و هم ایرادهای ساختاری زمینه‏ساز نقض حقوق و تبعا طرح دعاوی متعدد را برطرف می‏کند. هدف پژوهش حاضر امکان‏سنجی اعمال رسیدگی آزمایشی در دیوان عدالت اداری است. روش پژوهش از نوع مقایسه تطبیقی است و با مبنا قرار دادن قواعد و رویه قضایی حاکم بر دادگاه اروپایی حقوق بشر، ماهیت، کارکرد و نحوه اعمال رسیدگی آزمایشی شناسایی و از طریق بررسی تحلیلی، زمینه‏ها و خلاهای موجود برای اعمال آن در دیوان عدالت تبیین می‏شود. رسیدگی آزمایشی، به‏ معنای اقدام برای رفع یک ایراد ساختاری به توقف طرح دعاوی متعدد مشابه در آینده، قابلیت لازم برای ارتقای جایگاه دیوان عدالت اداری، به عنوان عالی‏ترین نهاد نظارت بر اداره را دارد و می‏تواند به‏مثابه ابزاری برای ایجاد گفت وگوی علمی معطوف به اصلاح ساختاری، میان اداره و دیوان عمل کند؛ در قواعد حاکم بر دیوان، ظرفیت اتخاذ رسیدگی آزمایشی به قصد معنادار ساختن نظارت دیوان بر اداره فراهم است و البته استفاده از این ظرفیت منوط به خودآگاهی و ایجاد اراده نظارت موثر و معنادار قضایی توسط دیوان است.