ارزیابی اقتصادی طرح های تحقیقاتی مرتبط به گوسفند و بز در استان اردبیل

پرورش گوسفند و بز نقش قابل ملاحظه ای در تامین گوشت مورد نیاز و امنیت غذایی جامعه، درآمد و اشتغال روستاییان و عشایر کشور دارد. به‎دلیل افزایش قیمت خوراک دام و سایر نهاده های تولیدی، هزینه تولید در دامداری های گوسفندو بز افزایش یافته است. به‎همین دلیل افزایش راندمان تولید در واحد دامی به منظور اقتصادی شدن پرورش دام، از اهمیت بالایی برخوردار است. دسترسی به این هدف از طریق روش هایی مانند اصلاح نژاد، بهبود روش های تغذیه، پرورش و تولیدمثل، اصلاح روش های تهیه خوراک و پیشرفت در وضعیت بهداشتی و دامپزشکی میسر است. نتایج این تحقیق با توجه به همه جانبه نگری در درآمدها و هزینه های تحقیقات و به‎ کارگیری روش های مختلف مانند تحلیل نسبت هزینه به فایده و نرخ بازده داخلی برای برآورد آثار اقتصادی فعالیت های تحقیقاتی، مدارک مستندی را برای ارایه به سیاست ‎گزاران در سطح استان و کشور فراهم می آورد.

مواد و روش‎ها:

 متداول ترین روش های ارزیابی اقتصادی پروژه های عمومی، روش های نسبت منفعت به هزینه و نرخ بازده داخلی است. معیارهای تحلیل نسبت هزینه به فایده و نرخ بازده داخلی، معیارهای روشنی برای ارزیابی اقتصادی نتایج تحقیقات است. داده های مورد استفاده برای ارزیابی اقتصادی در این پروژه از نوع داده های ثبت شده (کتابخانه ای) مربوط به هزینه های تحقیقات و انتقال نتایج تحقیقات به بهره برداران، شامل: کلیه هزینه های مستقیم در اجرای طرح های تحقیقاتی مربوطه (هزینه اجرایی مندرج در شناسنامه طرح و هزینه های غیرمستقیم شامل هزینه پرسنلی و خدماتی)، هزینه انتقال نتایج حاصل از اجرای تحقیقات و هزینه های سربار (5 درصد) اجرای پروژه‎ها در مرکز تحقیقات استان بود. داده های پیمایشی هم شامل میزان تاثیر کاربرد نتایج تحقیقات در افزایش تولید، کاهش هزینه‎ها، کاهش خسارت در واحدهای دامداری بود که مستقیما از دامداران منطقه مورد مطالعه (استان اردبیل) دریافت شده است.

ارزیابی انجام شده در مورد پروژه های اجراء شده در گله‎های گوسفند و بز، حاکی از بهبود عملکرد تولید میش مغانی، افزایش درآمد و کاهش هزینه های نگهداری گله بود. نسبت منفعت به هزینه سرمایه گذاری در تحقیقات و ترویج نتایج این پروژ ها 366/5، و نرخ بازده داخلی سالانه آنها 234 برآورد شده است. این شاخص برای پروژه اول (همزمان‎سازی باروری)، نسبت منفعت به هزینه و نرخ بازده داخلی سالانه به‎ترتیب برابر با 171/4 و 266 و برای پروژه دوم (استفاده از استارتر)، برابر با 519/5 و 203 برآورد شده است.

نتیجه‎ گیری:

 نتایج به‎دست آمده از این مطالعه حاکی از اقتصادی بودن کاربرد نتایج تحقیقات در جامعه هدف می باشد. انتقال نتایج تحقیقات و استفاده بهره برداران از این نتایج نیازمند توجه به سایرعوامل اقتصادی- اجتماعی موثر بر فعالیت دامداران است. بررسی هم سویی بین پروژه‎ های تحقیقاتی انجام شده و مشکلات موجود در واحدهای دامداری استان نشان داد که هم سویی نسبتا کمی بین مشکلات اعلام شده و پروژ های تحقیقاتی اجرا شده وجود دارد.