چالش‎های نظام اوقاف ایران عهد رضاشاه پیش از تصویب قانون اوقاف سال1313؛ مطالعه موردی نواحی مرکزی استان مازندران

تعدد، تنوع و فراگیری مقوله وقف در اقصی نقاط ایران، به‎ همراه عواید قابل‎توجه، مصارف، کارکردها و آثار ناشی از آن، نهاد وقف را به یکی از مهم‎ترین و تاثیرگذارترین نهادهای موجود در ایران تبدیل نموده‎است. این نهاد مهم در دوران رضاشاه، با مسایل و مشکلات چندی در نواحی مختلف ایران دست‎به‎گریبان بود. در این راستا و در واکنش به چالش‎های موجود و با هدف مرتفع ساختن آن‎ها، رضاشاه درصدد بازنگری قوانین اوقاف برآمد که درنهایت منتهی به تصویب قانون اوقاف 1313ش شد. مطالعه موردی و واکاوی چالش‎های وقف در یکی از نواحی ایران از اهداف مهم این پژوهش محسوب می‎شود تا با شیوه استقرایی بتوانیم یک تصویر کلی از مسایل و مشکلات حوزه وقف در ایران عهد پهلوی اول به دست بیاوریم. لذا جستار پیش رو درصدد است تا با روش تحقیق تاریخی، مدل توصیفی‎تبیینی، به طرح و پاسخ گویی به این پرسش بپردازد که: نظام اوقاف ایران عهد رضاشاه در نواحی مرکزی مازندران، پیش از تصویب قانون اوقاف سال 1313ش با چه چالش‎های مواجه بوده‎است؟ یافته‎های تحقیق حاکی از آن است که تخریب ابنیه موقوفات، عدم تمکین متولیان موقوفات نسبت به وزارت معارف و اوقاف، خیانت و ناکارآمدی متولیان در اداره موقوفات و حیف‎ومیل اموال وقفی، سوءاستفاده از موقوفات و فروش یا تصاحب املاک وقفی و تعدد موقوفات مجهول‎المصرف، متعذرالمصرف و مسلوب‎المنفعه ازجمله مهم‎ترین چالش‎های پیش روی حکومت پهلوی اول پیش از تصویب قانون اوقاف سال 1313ش، در حوزه وقف بوده‎است.