ارزش گذاری اقتصادی آب به منظور بررسی میزان تخصیص آب در کاربری های مختلف (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بجستان)

تامین آب با کیفیت در کاربری های مختلف در بخش های شرب، بهداشت و کشاورزی در مناطق خشک کشورمان، با چالش های متعددی روبرو است. آب شرب، به دلیل جایگاه راهبردی و حساسیت بالا، به کیفیت مطلوب تری نیاز دارد. حوزه مطالعاتی بجستان از مناطق خشک استان خراسان رضوی است و شهر بجستان در محدوده مرکزی این حوزه واقع شده است. آب کشاورزی از سه رشته قنات با کیفیت مطلوب در سطح دشت و بخش عمده آب در کاربری های شرب، بهداشت و فضای سبز شهری از آب انتقالی پلایا با کیفیت پایین تر تامین می شود. از آنجا که بخش اعظم آب زیرزمینی این حوزه با کیفیت مناسب در بخش کشاورزی مصرف می شود، این تحقیق با هدف تحلیل اقتصادی قیمت ها، به منظور تعیین قیمت واقعی نهاده آب در کاربری های مختلف و مقایسه نسبت سود به هزینه در تخصیص نوع منبع آبی صورت می گیرد. با توجه به جمعیت 14000 نفری شهر بجستان و سرانه روزانه 3 لیتر به ازای هر نفر، هزینه روزانه 09/42 مترمکعب آب شرب تامینی، 115441332 ریال است. این در حالی است که هزینه واقعی روزانه آب در بخش بهداشت به ازای این جمعیت، 93.283.042 می باشد. نتایج تحلیل هزینه ها در بخش کشاورزی در محصولات انار، زعفران و پسته نشان داد که نسبت سود به هزینه به ترتیب 87/0، 2/2 و 89/0 می باشد که نشان از به صرفه نبودن تولید محصول در این بخش است و در صورت خام فروشی آب توسط کشاورزان به شرکت آب و فاضلاب، حتی به یک سوم قیمت واقعی آب شرب، یعنی 914.000 ریال، منجر به کاهش افت آبخوان و نیز افزایش سود کشاورزان خرده مالک شده و به مدیریت بهینه مصرف و تخصیص آب کمک خواهد نمود.