اثر محرک های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در شرایط تنش خشکی

هدف از این تحقیق، تعیین اثرات کاربرد ترکیبات محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در یک منطقه نیمه خشک بر اساس طبقه بندی آمبرژه در استان ایلام بود. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. کرت های اصلی شامل دو رژیم آبیاری پس از 80 و 140 میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و جبران رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی در بافت خاک لوم رسی سلیتی بود. کر ت های فرعی شامل: 1) شاهد (کاربرد کودهای شیمیایی مطابق آزمون خاک)؛ 2) ترکیب 1 و محلول‏پاشی L-اسید آمینه (گلایسین، بتایین و پرولین)‏؛ 3) ترکیب 1 و کود آبیاری 5 کیلوگرم در هکتار هیومیک اسید در دو مرحله (پس از آبیاری دوم و ابتدای ساقه روی)؛ 4) ترکیب 1 و محلول‏پاشی فولویک اسید؛ 5) ترکیب 1 و محلول‏پاشی عصاره جلبک دریایی؛ و 6) ترکیب 1 و کاربرد توام تیمار‏های 2، 3 و5 بود. محلول‏پاشی در کل تیمارها با غلظت 5 در هزار در مراحل خروج از روزت و شروع گلدهی انجام شد. صفات کمی اندازه گیری شده شامل عملکرد دانه، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در متر مربع، وزن هزار دانه و غلظت عناصر غذایی بود. تجزیه آماری داده ها با نرم افزار SAS و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن انجام گرفت. نتایج نشان داد که هرچند تنش خشکی سبب کاهش معنی‏دار عملکرد و اجزای عملکرد شد اما کاربرد توام محرک‏ های رشد باعث افزایش معنی‏دار عملکرد دانه نسبت به شاهد گردید. مقدار افزایش عملکرد دانه در شرایط بدون تنش خشکی و با تنش خشکی به ترتیب 2/16 و 1/21 درصد بود که این داده ‏ها بیانگر اثر بیشتر مواد محرک رشد بر افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط بدون تنش خشکی بود. در شرایط بدون تنش خشکی، کاربرد اسید آمینه عملکرد دانه را به طور معنی داری و به مقدار 4/14 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. در شرایط تنش خشکی، بهترین نتیجه با کاربرد توام محرک های رشد بدست آمد. کاربرد محرک های رشد سبب بهبود جذب عناصر غذایی در شرایط تنش خشکی گردید. به طوری که در مورد پتاسیم که عنصری شاخص در بهبود شرایط حاکم بر گیاه در شرایط تنش خشکی است با کاربرد فولویک اسید اثر معنی‏داری بر افزایش غلظت پتاسیم نسبت به شاهد داشت و از 9/2 درصد به 8/3 درصد افزایش یافت. همچنین کاربرد توام محرک های رشد سبب افزایش غلظت پتاسیم به 6/3 درصد شد. نتایج این تحقیق بیانگر افزایش توان تحمل به تنش خشکی و بهبود عملکرد گیاه کلزا با کاربرد توام مواد محرک‏ رشد بود.