پارامترهای ژنتیکی واریانس باقیمانده برخی صفات وزن بدن در بره های سنگسری

بیشتر برنامه های انتخاب و اصلاح نژاد در گوسفند بر بهبود صفات وزن و رشد تمرکز دارند. یکنواختی وزن بدن یکی از صفات مهم اقتصادی در صنعت پرورش گوسفند است. وزن تولد صفتی است که حد بهینه آن مناسب بوده و وزن تولد بسیار بالا و یا بسیار کم نامطلوب است زیرا ممکن است باعث مشکلاتی مانند سخت زایی، مرده زایی و کاهش قدرت رشد بره ها شود. شرط لازم برای بهبود این صفت از طریق اصلاح نژاد وجود تنوع ژنتیکی برای واریانس باقی مانده است. مطالعات اخیر نشان داده اند که واریانس باقی مانده تحت کنترل اثرات ژنتیکی افزایشی است. از تنوع ژنتیکی واریانس باقی مانده می توان برای افزایش یکنواختی صفات وزن بدن به عنوان یک مزیت اقتصادی از طریق انتخاب بهره برد. تحقیق حاضر به منظور برآورد اجزای واریانس و پارامترهای ژنتیکی برای واریانس باقی مانده صفات وزن تولد و وزن شیرگیری در گوسفند نژاد سنگسری انجام شد. همچنین همبستگی ژنتیکی بین این صفات و واریانس باقی مانده آنها محاسبه شد.

برای انجام این تحقیق از رکوردهای فنوتیپی 5986 راس بره که طی سال های 1365 تا 1395 در ایستگاه اصلاح نژاد گوسفند سنگسری جمع آوری شده بودند، استفاده شد. صفات مورد بررسی شامل وزن تولد و وزن شیرگیری و واریانس باقی مانده آنها بود. به منظور شناسایی اثر عوامل ثابت موثر بر صفات مورد بررسی و منظور کردن آنها در مدل، آنالیز حداقل مربعات با استفاده از رویه GLM نرم افزار SAS انجام شد. برآورد اجزای واریانس و پارامترهای ژنتیکی با استفاده از الگوریتم میانگین اطلاعات حداکثر درستنمایی محدود شده در نرم افزار DMU و با به کارگیری روش مدل های خطی تعمیم یافته دومرحله ای انجام شد. ابتدا یک مدل حیوان برازش شد تا واریانس باقی مانده صفات وزن تولد و وزن شیرگیری برآورد شود و سپس تاثیر اثرات ژنتیکی افزایشی بر روی واریانس باقی مانده صفات مورد مطالعه با استفاده از یک مدل دوصفته بررسی شد.

انحراف معیار ژنتیکی افزایشی برای واریانس باقی مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به ترتیب 74/7 و 90/17 بود، به طوری که کاهش ارزش اصلاحی واریانس باقی مانده به میزان یک انحراف معیار به ترتیب باعث 74/7 و 90/17 درصد افزایش در میزان یکنواختی صفات مذکور شد. برآوردهای وراثت پذیری برای بخش میانگین و واریانس باقی مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به ترتیب 09/0 ± 26/0 و 003/0 ± 059/0 و 06/0 ± 23/0 و 001/0 ± 037/0 بودند. ضریب تنوع ژنتیکی برای واریانس باقی مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به ترتیب 56/0 و 48/0 برآورد شد. همبستگی ژنتیکی از 16/0- برای وزن تولد و واریانس باقی مانده تا 11/0 برای وزن شیرگیری و واریانس باقی مانده تغییر کرد.

نتایج پژوهش حاضر اطلاعات مهمی در خصوص تنوع ژنتیکی افزایشی برای واریانس باقی مانده وزن تولد و وزن شیرگیری در گله های گوسفند سنگسری ارایه می دهد که می تواند برای بهبود یکنواختی از طریق انتخاب برای واریانس باقی مانده کمتر استفاده شود. با توجه به همبستگی ژنتیکی مطلوب بین وزن تولد و واریانس باقی مانده ، انتخاب برای افزایش بهینه وزن تولد باعث کاهش ارزش اصلاحی واریانس باقی مانده و بهبود یکنواختی گله شد. برای وزن شیرگیری همبستگی ژنتیکی از نوع نامطلوب بود و انتخاب برای بهبود وزن شیرگیری غیر یکنواختی در گله را افزایش داد.