اثربخشی آموزش راهبردهای تفکر انتقادی بر توان پرسشگری، ارزشیابی امور، استدلال منطقی و حل مساله در دانش آموزان متوسطه

در نظام های آموزشی پیشرفته توجه به روش های آموزشی کارآمد و بنیادی در سرلوحه اهداف پرورشی قرار دارد و ارزیابی اثربخشی این برنامه ها به طور مستمر انجام می گیرد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای تفکر انتقادی بر توان پرسشگری، ارزشیابی امور، استدلال منطقی و حل مساله در دانش آموزان دوره متوسطه بود.
طرح این پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح گروه کنترل نابرابر بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر پایه یازدهم شهر تبریز در سال تحصیلی 1400-1401 بود. از این جامعه به شیوه تصادفی خوشه ای چندمرحله ای تعداد 2 کلاس (30 نفر) انتخاب و یک کلاس به عنوان آزمایشی و کلاس دیگر به عنوان کنترل تعیین شدند. برای گروه آزمایشی طی 10 جلسه، راهبردهای تفکر انتقادی آموزش داده شد و گروه کنترل هیچ مداخله آموزشی را دریافت نکرد. در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از پرسشنامه پرسشگری چندبعدی بک و جی ساپ، پرسشنامه ارزشیابی امور کالیفرنیا، پرسشنامه تفکر منطقی کمبر و همکاران و پرسشنامه حل مساله کسیدی و لانگ، نسبت به اندازه گیری متغیر های وابسته اقدام شد.
تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک متغیره نشان داد آموزش راهبردهای تفکر انتقادی بر افزایش توان پرسشگری، استدلال منطقی و حل مساله در دانش آموزان دوره متوسطه اثربخش است (F=12.34, p>0.05). بااین حال این آموزش ها بر توان ارزشیابی امور اثربخش نیست.
براساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که مهارت های شناختی به ویژه پرسشگری، استدلال منطقی و توانایی حل مساله از طریق آموزش های نظام دار، قابلیت تغییر و دستکاری را داشته و در این میان، به کارگیری روشمند تفکر انتقادی می تواند حصول این نتیجه را تسهیل نماید.