بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم دولت به پنبه کاران بر الگوی کشت شهرستان گنبد کاووس

پنبه به عنوان یک محصول استراتژیک نقش مهمی در ایجاد اشتغال، ارزآوری و افزایش درآمد در بخش کشاورزی و صنایع وابسته دارد که همواره مورد توجه دولت بوده است. این محصول نقش مهمی در ارزآوری و اشتغال زایی بخش های کشاورزی، صنعت و بازرگانی ایفا می نماید و توان اشتغال زایی آن در بخش کشاورزی 5/2 برابر سویا، 4 برابر ذرت، 4 برابر کلزا و 6 برابر گندم است. در سال های اخیر در شهرستان گنبدکاووس استان گلستان سطح زیرکشت پنبه به عنوان یکی از مناطق تولیدکننده عمده پنبه، کاهش چشم گیری داشته است. یکی از مهم ترین دلایل کاهش سطح زیرکشت پنبه در استان گلستان، مسایل اقتصادی است. در این راستا دولت از طریق سیاست های حمایتی و تشویقی مختلفی نظیر اعطای یارانه بذر، پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان و خرید تضمینی پنبه جهت افزایش سطح زیرکشت اقدام نموده است. بر این اساس در این مطالعه به بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه شهرستان گنبدکاووس پرداخته شد. در این مطالعه با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) به بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه بر الگوی کشت شهرستان گنبدکاووس پرداخته شد. اطلاعات لازم از طریق تکمیل تعداد 93 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از بهره برداران زیربخش زراعت شهرستان گنبدکاووس جمع آوری گردید. پس از مدلسازی الگوی کشت موجود، تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه در پنج سناریو شامل 2500، 5000، 7500، 10000 و 12500 هزارریال به ازای هر هکتار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با اعمال سناریوهای مختلف سیاست پرداخت مستقیم به تولید کنندگان پنبه، سطح زیرکشت پنبه از 2551 هکتار در شرایط موجود در شهرستان گنبد کاووس بین 58/10 تا 91/52 درصد به ترتیب در سناریوهای اول تا پنجم افزایش یافت. سود کل نیز بین 21/0 الی 89/1 درصد در سناریوهای مذکور افزایش یافت. سیاست پرداخت مستقیم دولت به تولیدکنندگان پنبه باعث افزایش سطح زیرکشت پنبه در شهرستان گنبدکاووس گردیده و کل سطح زیرکشت محصولات زراعی و سود کل نیز نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش جزیی هم داشته است. بنابراین اجرای این سیاست باعث شده که محصول پنبه جایگزین محصولات دیگر منطقه که سودآوری پایین تری دارند، گردد و سود کل نیز کاهش نیابد. بنابراین پیشنهاد می گردد دولت از طریق اعمال سیاست های حمایتی در جهت افزایش سطح زیرکشت محصول پنبه در شهرستان های استان گلستان اقدام نموده تا اهدافی همچون افزایش اشتغال و تامین نیاز مواد اولیه صنایع مرتبط و در حال رکود استان محقق گردد.