بررسی نقش مسائل اقتصادی - اجتماعی در توسعه حوزه های آبخیز مناطق کویری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز یزدان آباد استان کرمان)

مسایل اقتصادی - اجتماعی در حوزه های آبخیز سراسر دنیا به یکی از مهمترین مقوله های مورد بررسی در حوزه های آبخیز تبدیل شده است. در این تحقیق ابتدا زیر حوزه های حوزه آبخیز یزدان آباد مشخص شدند و سپس به بررسی مسایل اقتصادی - اجتماعی حوزه آبخیز یزدان آباد پرداخته شد و درآمدهای ناخالص تولیدات حوزه و همچنین هزینه ها و سود خالص تولیدات حوزه مشخص شدند. سپس درآمد خالص منابع تولید و خانوار در حوزه آبخیز یزدان آباد به تفکیک سامان عرفی به دست آمدند و روش و مکانیسم راهکارهای عملی جهت حل مشکلات حوزه آبخیز یزدان آباد پیشنهاد گردیدند. با توجه به آنکه نظام های بهره برداری کشاورزی موجود در حوزه مورد مطالعه سنتی است لذا به دنبال خود یکسری مشکلات را که موجب فرسایش، کم آبی، کمبود درآمد و مهاجرت در حوزه می شود، در پی خواهد داشت. مطابق بررسی های اقتصادی انجام شده روی منابع تولید و درآمد و با توجه به نتایج نسبت هزینه به فایده منابع مختلف تولید حوزه آبخیز یزدان آباد 55/0 است که رقم پایینی است. راه کارهای عملی جهت حل مشکلات حوزه آبخیز یزدان آباد نیز شامل تشکیل تعاونی آبخیزنشینان، برگزاری کلاس های آموزشی، احداث دامداری نیمه صنعتی، احداث خانه بهداشت و درمان دام، احداث زیر ساخت های گردشگری و برنامه های مدون کشت و بهره برداری گیاهان دارویی پیشنهاد می گردد. نتایج تحقیق نشان داد که در حوزه آبخیز یزدان آباد بیشترین نوع سامانه های عرفی مربوط به روستایی - عشایری با 5 مورد و کمترین نوع سامانه های عرفی مربوط به روستایی می باشد و 8 نوع محصول باغی در حوزه آبخیز یزدان آباد وجود دارد که پسته بیشترین مساحت و گیلاس، آلبالو و زرشک کمترین مساحت را به خود اختصاص داده است و کمترین عملکرد در واحد سطح مربوط به غلات می باشد و بیشترین عملکرد در واحد سطح مربوط به گیاهان دارویی می باشد. به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که با بهبود مسایل اقتصادی و اجتماعی و کسب درآمدهای پایدار کشاورزی در حوزه آبخیز مورد مطالعه فشار بر منابع طبیعی موجود در حوزه کمتر شده و به تبع آن تخریب منابع آبی و خاکی کاهش می یابد.