ارزیابی ریسک روگذاری سدخاکی ونیار با استفاده از مدل پویایی سیستم ها و تاثیر سیلاب ناشی از روگذری بر اراضی پایین دست سد

سد ها در مهار سیلاب و کاهش خسارت آن نقش موثری دارند. در سیلاب های فروردین ماه سال 1398، نقش و تاثیر سد های بزرگ در رودخانه های کارون، کرخه و دز به خوبی نمایان گردید و این سد ها با کاهش دبی اوج، خسارت سیلاب در پایین دست را کاهش داده و سیلاب را با ایمنی بیشتری عبور دادند. به هنگام سیلاب، بروز پدیده روگذری و عبور آب از روی سد ها، همواره آنها را تهدید می نماید. بنابراین بایستی ارزیابی ریسک روگذری سد ها را موضوعی مهم تلقی کرده و بین تراز آب مخزن سد و ریسک روگذری آن تعادل ایجاد نمود. با استفاده از پویایی سیستم ها می توان مجموعه ای از عوامل پیچیده، مرتبط و موثر در پدیده روگذری را در کنار یکدیگر قرار داده و تاثیر سناریوهای مختلف را بر روی ریسک روگذری بررسی نمود. در این مقاله با استفاده از مدل پویایی سیستم ها، تاثیر عدم قطعیت های مختلف به همراه سیلاب و باد با دوره های بازگشت مختلف به طور همزمان و مجزا بر ریسک روگذری سد ونیار مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان تمهیدات لازم برای کاهش ریسک روگذری و افزایش ایمنی در سد مذکور را اتخاذ نمود. نتایج تحلیل نشانگر این است که حداکثر مقدار ریسک روگذری در حالت حداکثر سیلاب محتمل (PMF) و سرعت باد با دوره بازگشت 100 ساله و با در نظر گرفتن عدم قطعیت ارتفاع آب مخزن سد و ارتفاع خود سد بوده و برابر برابر با 122931/0 می باشد و مقدار ریسک روگذری بعد از تعداد تکرار شبیه سازی 200000 مرتبه به مقدار یکسانی همگرا می گردد. در ادامه ضمن تحلیل سیلاب ناشی از روگذری، تاثیر آن بر اراضی پایین دست سد مورد بررسی قرار گرفته است، تا بتوان تصمیمات مدیریتی در زمان سیلابی که احتمال روگذری از سد را دارد اتخاذ نمود.