کتابخانه های عمومی در دوران پاندمی کووید 19: یک تحلیل کتاب سنجی

همه گیری کووید 19 منجر به تغییرات بسیاری از مشاغل خدماتی شد. نظر به اهمیت و تاثیر زیاد این همه گیری، هدف پژوهش حاضر تحلیل مقالات مرتبط با خدمات کتابخانه های عمومی و کووید 19 است.

مطالعه حاضر توصیفی و کاربردی و با استفاده از روش های رایج در علم سنجی به بررسی پژوهش های انجام شده در حوزه کتابخانه های عمومی و کووید 19 در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس طی سال های 2023-2020 پرداخته است. داده های پژوهش از طریق جستجوی ترکیبی کلیدواژه های "COVID-19" OR "SARS-CoV-2" OR "2019- nCoV" OR "2019 coronavirus" OR "2019 novel coronavirus" و کلیدواژه کتابخانه عمومی به فرمت Bib TeX در قالب فایل متنی Notepad استخراج و به نرم افزار Excel  منتقل گردید و سپس تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارExcel  و کتابخانه Bibliometrics از نرم افزار R انجام شد.

بر اساس داده های حاصل از پژوهش، رشد مقالات این حوزه منفی بود و از نظر فراوانی واژگانی «کتابخانه های عمومی»، «اطلاعات»، «جامعه» و «شبکه های اجتماعی» بیشترین فراوانی را در پژوهش های کتابخانه های عمومی و کووید 19 به خود اختصاص دادند. یافته های مربوط به خوشه بندی منجر به تشکیل 4 خوشه گردید. خوشه «خدمات، چالش ها و فناوری» محوری و از تراکم و مرکزیت بالاتری نسبت به دیگر خوشه ها برخوردار بود. خوشه «مدل های دسترسی و ارایه اطلاعات» غیرمحوری شناخته شد. خوشه «کتابخانه ها و سواد اطلاعاتی» در منطقه کم توسعه نمودار راهبردی قرار گرفت و در نهایت خوشه «جامعه، کووید 19 و نقش کتابخانه ها» به عنوان خوشه نابالغ معرفی گردید.

با توجه به فراوانی کلیدواژه ها و خوشه های به دست آمده از نمودار راهبردی، مشخص شد که زمینه های موضوعی «خدمات، چالش ها و فناوری» مهم ترین زمینه های نوظهور در این حوزه می باشند. روندهای پژوهشی این حوزه می تواند برنامه ریزی برای تحقیقات جدید باهدف پوشش زمینه های کمتر کارشده باشد.