واکاوی آرامگاه و جایگاه معنوی شمس تبریزی در خوی براساس اسناد تاریخی و مطالعات معماری

فرجام کار شمس تبریزی از دیرباز موردتوجه پژوهشگران قرار داشته و در دهه های اخیر نظر مجامع فرهنگی بین المللی را  نیز به خود جلب کرده است. با توجه به این که در نقاط مختلف دنیا مکان هایی به عنوان آرامگاه شمس تبریزی مطرح شده اند، بنابراین چگونگی واکاوی انتساب این اماکن به شمس تبریزی به عنوان یک مساله قابل بررسی است. با توجه به اهمیت فرهنگی و گردشگری آرامگاه شمس تبریزی در سطوح ملی و بین المللی، تعیین محل این آرامگاه به عنوان هدف این مطالعه مشخص شده است. در این مطالعه، این پرسش که آرامگاه شمس تبریزی در کدام یک از مکان های منتسب به وی قرار دارد؟ و این فرضیه که، مناره منسوب به شمس در خوی متعلق به آرامگاه شمس تبریزی است، مورد بررسی قرار گرفت. برای رسیدن به پاسخ این پرسش و آزمودن فرضیه، اسناد تاریخی مرتبط با آرامگاه های منتسب به شمس تبریزی مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفت. تحلیل اسناد دست اول به دست آمده از منابع داخلی و خارجی، به ویژه منابع عثمانی، قرار داشتن آرامگاه شمس تبریزی در خوی را قابل پذیرش کرده و فرضیه مطالعه را تایید می کند. بررسی تحلیلی مناره های ترسیمی مطراقچی نشان داد که معماری مناره سوم با مناره های دو طرف گنبد آرامگاه شمس، متفاوت است. تحلیل متنی و معنایی گفتمان فرهنگ عمومی، ازجمله خلق آثار هنری، استفاده از عبارات مقدس، نام گذاری های محلی و وقف عواید اماکن عمومی، جایگاه معنوی شخصیت و آرامگاه شمس تبریزی را نشان داد. تعیین محل آرامگاه شمس تبریزی، تحلیل ویژگی های معماری آن و مشخص شدن جایگاه معنوی شمس تبریزی، دستاورد نهایی این مطالعه محسوب می شود.