گونه شناسی ساختار معماری مساجد محله ای بروجرد در بستر هم سازی با اقلیم

بحث گونه شناسی معماری مساجد در نقاط مختلف ایران، موضوعی است که ازسوی بسیاری از پژوهشگران مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است؛ در این پژوهش تلاش شده تا ضمن گونه شناسی مساجد محله ای، عوامل موثر بر شکل گیری و توسعه الگوهای مساجد باقی مانده شهر بروجرد (به تعداد 17 مسجد)  از قرون 12 تا 14ه‍.ق. مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند. بروجرد دارای اقلیم معتدل و زمستان های سردی است و معماری آن نیز مانند سایر مناطق، تحت تاثیر اقلیم و محیط مشخصه های بومی و ویژگی های خاصی را دارا بوده است که ازنظر کالبدی به بهترین وجه با شرایط اقلیمی آن سازگاری دارد. این پژوهش با این فرض که «مساجد محله ای بروجرد»، متناسب با اوضاع اقلیمی منطقه و معماری بومی آن ساخته شده اند؛ باهدف شناخت عوامل موثر بر شکل گیری و توسعه الگوهای مساجد محلی، مولفه های معماری و ویژگی های کالبدی و فضایی مساجد را در راستای پاسخ گویی به این پرسش ها مورد بررسی و مطالعه قرار داده است؛ مساجد محله ایی بروجرد از چه ویژگی های کالبدی و فضایی بارزی برخوردار بوده و به چه گونه هایی قابل دسته بندی می باشند؟ در ساخت این گونه مساجد، هم سازی با اقلیم و محیط چگونه لحاظ شده است؟ این مساجد چه تاثیری از معماری بومی گرفته اند؟ اطلاعات پژوهش به صورت کتابخانه ای و بررسی میدانی گردآوری شده است؛ و با روش توصیفی-تحلیلی، تطبیقی، به تبیین گونه ها و طبقه بندی نمونه ها می پردازد. برآیند تحقیق نشان داده که گونه های مساجد محلی بروجرد باوجود این که در تعریف کلی، در ادامه کهن الگوهای معماری مساجد قرار می گیرند، اما متناسب با شرایط اقلیمی منطقه و محیط و نیز تاثیر از معماری بومی، ویژگی های بارزی را نسبت به سایر مساجد دارا شده اند؛ به طوری که آن ها را می توان در دو گونه شاخص مساجد محله ای زمستانه و تابستانه دسته بندی کرد، و هرگونه نیز به لحاظ ویژگی های معماری به چند دسته تقسیم می شوند؛ از آن جمله می توان به مساجد با شبستان های ستون دار سنگی و آجری اشاره کرد.