تحلیل سازوکارهای ارتباط اثربخش بین تحقیقات و ترویج در نظام نوین ترویج کشاورزی ایران

ارتباط بین تحقیقات و ترویج، همواره به عنوان یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز در نظام های نوآوری کشاورزی به شمار می رود. با اجرای طرح نظام نوین ترویج کشاورزی، ارتباط بین این دو بخش به عنوان یک مولفه مهم مورد توجه قرار گرفت. هدف کلی تحقیق پیمایشی حاضر که در سال های 1400 تا 1401 انجام شد، تحلیل سازوکارهای ارتباط اثربخش بین تحقیقات و ترویج در نظام نوین ترویج کشاورزی بود. جامعه آماری پژوهش، مروجان (1113 نفر) استان های البرز، فارس، سیستان و بلوچستان و لرستان بودند. حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 291 نفر برآورد شد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخت بود که روایی آن از طریق نظرخواهی از متخصصان (روایی صوری) و روایی سازه ای و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزارهای SPSS نسخه 22 و Smart PLS نسخه 3 انجام شد. رتبه بندی سازوکارهای ارتباط اثربخش بین تحقیقات و ترویج نشان داد که سازوکارهای «انگیزشی» و «نظارت و ارزیابی» به ترتیب با میانگین 85/3 و 80/3 در بالاترین و سازوکارهای «ساختاری-کارکردی» و «مشارکتی» به ترتیب با میانگین 66/3 و 67/3 در پایین ترین رتبه ها قرار گرفتند. همچنین، نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که این سازوکارها دارای هشت مولفه اصلی «انگیزشی»، «مشارکتی»، «زیرساختی-پشتیبانی»، «قانونی-سیاستگذاری»، «ساختاری-کارکردی»، «نظارت و ارزیابی»، «ارتباطی» و «آموزشی-توانمندسازی» بودند که همگنی و پایایی معرف ها مورد تایید قرار گرفت که مولفه های «ارتباطی» و «انگیزشی» به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار ضریب استاندارد بودند (964/0 و 786/0). بر این اساس، به منظور بهبود ارتباط بین تحقیقات و ترویج، سازوکارهایی چون: انگیزه های مادی و معنوی، مشارکت در فرآیند برنامه ریزی چندسطحی، بهره گیری از ظرفیت های بخش غیردولتی، برنامه های آموزشی و توانمندسازی، اصلاحات ساختاری، فراهم نمودن امکانات و زیرساخت های لازم و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشنهاد می شود.