چالش های مدیریت آب کشاورزی در شبکه آبیاری دشت قزوین

شبکه آبیاری مجموعه ای از کانال ها و سازه های هیدرولیکی است که با هدف انتقال، توزیع و تحویل آب به صورت موثر و عادلانه با راندمان بالا احداث می شود لیکن به دلیل محدودیت های ناشی از نحوه مدیریت و نگهداری، تغییرات اقلیمی، ویژگی های فرهنگی و اجتماعی کاربران، و نیز موارد اقتصادی، عملکرد آنها همواره با چالش های جدی مواجه بوده است. شبکه آبیاری دشت قزوین نمونه ای از شبکه های مدرن آبیاری کشور است که پس از گذشت بیش از 40 سال از بهره برداری، مشکلات و چالش های زیادی در حوزه مدیریت آب کشاورزی از جمله نگهداری نامناسب شبکه، مشکلات سطح مزرعه (عدم رعایت الگوی کشت) و مشکلات مرتبط با تشکلها در این شبکه مشاهده می شود. هدف از تحقیق حاضر شناخت چالش های مهم در حوزه مدیریت آب کشاورزی در شبکه آبیاری دشت قزوین، بررسی اهمیت چالش ها و عملکرد مسئولین در رابطه با چالش ها و در نهایت ارائه راهبرد هایی کاربردی برای بهبود وضعیت سیستم با رویکردی جدید و به کمک تکنیک تحلیل اهمیت-عملکرد است. روش انجام مطالعه برای شناخت چالش ها، کتابخانه ای و سپس بهره گیری از تکنیک دلفی بوده است. همچنین، مقدار اهمیت چالش ها با استفاده از روش بهترین و بدترین تعیین شد. با ارزیابی عملکرد مسئولین نسبت به چالش ها و با بهره گیری از تکنیک تحلیل اهمیت-عملکرد، مشخص شد که چالش های عدم وجود انگیزه کافی در کشاورزان برای کاهش مصرف آب کشاورزی به دلیل پایین بودن آب بهاء،  عدم حمایت دولت از تشکل های ایجاد شده نظیر عدم حمایت های مالی و اعطای تسهیلات، عدم نظارت بر اجرای الگوی کشت و سطوح کشت تعیین شده توسط سازمان جهاد کشاورزی، مسائل بودجه ای از جمله تخصیص بودجه برای بهسازی و نوسازی شبکه و نبود آموزش کافی برای کشاورزان  در رابطه با فناوری های جدید آبیاری و آشنایی با آبیاری متناسب با نیاز آبی گیاهان در طول دوره کشت، پنج چالش نخست در ربع اول ماتریس اهمیت- عملکرد هستند که به ترتیب باید در اولویت بهبود قرار گیرند. راهکارهای متعدد اجرایی برای رفع چالش ها برای شبکه آبیاری دشت قزوین از جمله ایفای نقش پررنگ تر دولت  در استفاده کشاوزان از روش آبیاری مناسب با رعایت الگوی کشت، ارائه اطلاعات شفاف از وضعیت موجود و ایجاد هماهنگی بین بخش های مختلف درگیر در مدیریت آب کشاورزی در بخش نتایج ارائه شده است.