الگوی رفتاری عناصر نادر خاکی در سامانه های مختلف رسوبی معدن مس درآلو : کاربردی در جهت مطالعات زیست محیطی

الگوی تفکیک زمین شیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکید (REE∑)  در 5 سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر REE∑ با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR (Modified Community Bureau of Reference, European Commission) مشخص شد. الگوهای بهنجارسازی (نرمالیزاسیون) غلظت کل عناصر REE∑  بر اساس متوسط ترکیب شیل آمریکای شمالی (NASC) و پوسته قاره ای بالایی (UCC)  رسم شده اند. روند کلی تغییرات غلظت در 5 سامانه رسوبی تا حدود زیادی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر LREE   بالاتر از عناصر HREE است. تنها نمونه برداشت شده از زیر دامپ سنگی- که حاوی عناصر شسته شده سولفیدی است- الگوی متفاوت با سایر نمونه ها و الگوهای استاندارد نشان می دهد. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر REE∑، غنی شدگی بیشتری در HREEs نسبت به LREEs دیده می شود. این الگوی تغییرات غنی شدگی مطابق با تمایل بالاتر HREEs  نسبت به LREEs برای تحرک در طول هوازدگی و اکسیداسیون است. الگوی تفکیک زمین شیمیایی عناصر  REE∑ در نمونه های رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتا تحت سلطه کسر باقیمانده است. با کمال تعجب، با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونه های برداشت شده از مسیر آبراهه های منشعب از معدن، نهشته های تبخیری و رسوبات شسته شده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر REE∑  عمدتا با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیا کنترل می شود. مطابق با روندهای غنی شدگی، روند تحرک و زیست دسترس پذیری از  LREEs به HREEs با یک شیب صعودی افزایش می یابد. این نتایج نشان می دهد که گونه زایی، الگوی تفکیک زمین شیمیایی و رفتار محیطی برایREE∑ بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه می انجامد. نتایج این مطالعه می تواند به عنوان مرجعی در سامان دهی توسعه معدن و برنامه ریزی مناسب زیست محیطی معدن مس درآلو مورد استفاده قرار گیرد.