تحلیل اثرات عناصر اقلیمی بر تحرک پذیری ماسه های بادی غرب بیابان لوت

پژوهش حاضر با هدف آگاهی از وضعیت تپه های ماسه ای بیابان لوت واقع در استان کرمان برای جلوگیری از تشدید بحران های محیط زیستی در آینده انجام شد. بدین ترتیب، ابتدا از داده های ساعتی سرعت باد، کد پدیده های گردوغبار، بارندگی و درجه حرارت هفت ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری 20 ساله (1381 تا 1400) استفاده شد. سپس نسبت به بررسی روند تغییرات عوامل اقلیمی و الگوی مکانیسم زمانی و مکانی گردوغبار، گل باد، گل طوفان، تبخیروتعرق پرداخته شد. در ادامه، وضعیت فعالیت تپه های ماسه ای با استفاده از شاخص لنکستر تعیین شد و حساسیت تحرک پذیری ماسه های روان نسبت به تغییرات عوامل اقلیمی موثر بر آن مورد تحلیل قرار گرفت. در پایان پهنه بندی پتانسیل نهایی حمل صورت پذیرفت. شرایط اقلیمی حاکم در منطقه دارای شرایط خشک، فراخشک و نیمه خشک بوده است. نتایج نشان داد که ایستگاه های منتهی به بیابان لوت با کاهش میزان بارندگی و افزایش دما و تبخیروتعرق روبه رو هستند. بیش ترین فراوانی بادهای محلی و فرامحلی به ترتیب مربوط به ایستگاه نهبندان با 1090 روز و ایستگاه بم با 791 روز و کم ترین فراوانی بادهای محلی و فرامحلی به ترتیب مربوط به ایستگاه بافت با 23 و 31 روز است. بر اساس شاخص لنکستر، میزان فعالیت تپه های ماسه ای در ایستگاه های مورد مطالعه کاملا فعال و فعال بوده و بیش ترین شاخص لنکستر در ایستگاه شهداد به دست آمده است. می توان جمع بندی نمود که بیابان لوت در معرض خطر بیابان زایی شدید و بسیار شدید قرار دارد. بر اساس آزمون تحلیل حساسیت، چنان چه در آینده درصد فراوانی بادهای بیش تر از آستانه فرسایش، به میزان 30 درصد افزایش یابد، فعالیت و حرکت تپه های ماسه ای نیز 30 درصد افزایش خواهد یافت، درحالی که با افزایش 30 درصد بارندگی حدود 43 درصد کاهش در فعالیت تپه های ماسه ای مشاهده می شود. بنابراین، حساسیت تحرک پذیری ماسه های روان نسبت به تغییرات افزایش ناشی از بارندگی بیش تر از سرعت باد است.