شناسایی و رتبه بندی آسیب های آموزش مجازی در شبکه شاد و رابطه آن با کیفیت آموزش

به منظور تداوم آموزش در دوران تعطیلی و قرنطینه، روش های مختلفی مانند آموزش تلویزیونی از طریق شبکه آموزش و تولید محتوا توسط معلمان و ارائه آن در شبکه های اجتماعی ارائه شد. اما برای ساماندهی آموزش مجازی وزارت آموزش و پرورش، برنامه کاربردی شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) را طراحی و پیاده سازی نمود، که در آن همانند ساختار واقعی مدرسه دانش آموز وارد کلاس شده و فرایند آموزش را دنبال می کند. در این سامانه نظارت بر کلاس های مجازی و حضور و غیاب دانش آموزان بر عهده مدیر و کادر اداری مدرسه خواهد بود. معلم در کنار تدریس مواد درسی امکان استفاده از محتوای برخط موجود در این سامانه را که توسط گروه های آموزشی و دبیرخانه های دروس و... ایجاد می شود داراست.

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اکتشافی متوالی ناهمزمان است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل کلیه معلمان ابتدایی مشغول به تحصیل و دارای سابقه تدریس آموزش مجازی با برنامه شاد، می باشد. جامعه آماری در بخش کمی شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی استان سیستان و بلوچستان با تعداد 14230 نفر می باشد. در بخش کیفی براساس نمونه گیری هدفمند 40 نفر از معلمان ابتدایی باتجربه طبق اشباع نظری انتخاب شدند. حجم نمونه در بخش کمی طبق جدول کرجسی مورگان برابر 374 نفر می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و در مجموع تعداد 219 پرسش نامه جمع آوری شد. در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختمند و در بخش کمی از پرسش نامه آسیب های آموزش مجازی شبکه شاد (برگرفته از تحلیل مصاحبه ها) و پرسش نامه کیفیت آموزشی موسوی و همکاران (1396) جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش کدگذاری کوربین و اشتروس (1998) استفاده کردیم و در بخش کمی، برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل توصیفی و آزمون فریدمن و ضریب همبستگی استفاده شد. محاسبات به وسیله نرم افزار spss23 انجام شد.

براساس مصاحبه های صورت گرفته 3 آسیب برای عامل ساختاری (شامل: عملکرد فنی، طراحی و زیبایی، قابلیت آموزشی) شناسایی گردید. از دید معلمان از بین عوامل عملکرد فنی با میانگین (45/2) و میانگین رتبه (30/3) در اولویت اول و عامل طراحی و ظاهر با میانگین (19/2) و میانگین رتبه (97/1) در اولویت آخر قرار داشت. 2 آسیب برای عامل رفتاری (شامل: فرا فردی و فردی) شناسایی شد. از دید معلمان از بین عوامل، عامل فرافردی با میانگین (69/2) و میانگین رتبه (64/3) در اولویت اول و عامل فردی با میانگین (55/2) و میانگین رتبه (43/3) در اولویت آخر قرار داشت و 2 آسیب برای عامل زمینه ای (شامل: اقتصادی و اجتماعی) شناسایی گردید. از دید معلمان از بین عوامل، عامل اجتماعی با میانگین (42/2) و میانگین رتبه (80/3) در جایگاه اول و عامل اقتصادی با میانگین (12/2) و میانگین رتبه (33/3) در اولویت آخر قرار داشت. همچنین بین آسیب های شناسایی شده با کیفیت آموزشی رابطه منفی معنی دار وجود داشته است.

با توجه به یافته های به دست آمده که نشان داد بیشترین آسیب ها در بخش ساختاری شبکه شاد بوده است و بین این آسیب ها با کیفیت آموزشی رابطه منفی وجود دارد به سازندگان این شبکه توصیه می شود جهت رفع اشکالات ساختاری اقداماتی چون افزایش حجم و سرعت دانلود محتوا، جذاب تر کردن محیط کاربری و افزایش امنیت اطلاعات را انجام دهند. همچنین به مدیران آموزش و پرورش توصیه می شود امکانات آموزش الکترونیک را در تمامی مدارس فراهم نموده و اقدام به برگزاری کارگاه های آموزشی جهت توسعه و توانمندسازی معلمان در استفاده از شبکه های آموزش مجازی نمایند.