تحلیل حقوقی مسئولیت مدنی دولت در قبال خسارات ناشی از بیماری کووید 19 (کرونا ویروس)

اپیدمی و بلکه پاندمی کووید 19 که بیش از سه سال جهان را درگیر خود نمود، ده ها و بلکه صدها میلیون نفر را گرفتار خود کرده و چندین میلیون نفر را نیز در جهان به کام مرگ کشاند و خسارات جانی و مالی فراوانی از خود به جا گذاشت. در ایران نیز علاوه بر خسارات جانی، تعطیلی فعالیت های اقتصادی توسط دولت و هزینه های پیشگیری و درمان این بیماری، آسیب های فراوانی به اقتصاد کشور و اشخاص وارد نمود. این خسارات جانی و مالی، گاه ناشی از عدم رعایت دستورالعمل های ستاد ملی کرونا و پروتکل های بهداشتی توسط افراد بود و گاه نیز به جهت برخی فعل یا ترک فعل های مسئولان دولتی. به عنوان مثال چه بسا به سبب عدم مدیریت صحیح دولت، در برهه ای از زمان، این بیماری گسترش یافته و عده ای را به کام مرگ کشانده و عده ای نیز به سبب ابتلا، خسارات جانی یا مالی دیدند. با توجه به برخورداری دولت از امکانات و اختیارات کافی برای کنترل ویروس کرونا، و انجام تدابیر بهداشتی درمانی، آیا می توان گفت کوتاهی و قصور و نیز مدیریت نادرست دولت، موجب انتساب زیان به او خواهد شد؟ در این پژوهش که به صورت تحلیلی توصیفی صورت گرفته به استناد مواد قانونی حاکی از مسئولیت دولت در حوزه بهداشت و درمان و نیز ارزیابی عملکرد دولت در آن مدت، می توان گفت در برخی موارد و با وجود شرایطی، قاعده احسان، به کمک دولت خواهد آمد و براساس عموم «ما علی المحسنین من سبیل» (سوره توبه، آیه 91)، از مسئولیت مصون خواهد ماند؛ اما در برخی موارد، خسارات وارده به مردم ناشی از قصور دولت بوده و به نظر قابل جبران می باشد.