واکاوی ماهیت قواعد فقهی و ملاک های تمایز آنها

اهمیت قواعد فقهیه سبب شده است که در دوران ما تبدیل به علم مستقل گردد و لذا تعریف دقیق آن و تفاوت آن با دو علم اصول و فقه، مورد توجه قرار گرفته است. فقها، عنایت لازم را نسبت به تعریف دقیق و تفاوت آن با مسئله فقهیه، آنگونه که در مورد علم اصول و تفاوت آن با قاعده فقهیه داشته اند، بذل نکرده اند. این نوشتار تلاشی دارد این موضوع را مورد توجه قرار دهد که قواعد فقهیه با توجه به گستره بسیار وسیع مسائل آن، دارای تعریف دقیق نیست و تعاریف موجود همگی دارای ابهامات جدی است. به ویژه تفاوت این علم با مسائل فقه از ابهام جدی برخوردار است و لذا مسائل فراوانی از فقه، جزء قواعد فقه قرار گرفته است. همچنانکه تفکیک این علم با علم اصول نیز از ابهام جدی برخوردار است بلکه علم اصول نیز از این ابهام یعنی عدم تعریف دقیق رنج می برد و در پایان توصیه شده است، محققین عمر و امکانات خود و دیگران را صرف تحقیق در مورد تعریف امثال قواعد فقه نکنند و برای متون درسی و آموزشی به مباحثی از این دو علم که کاربرد بیشتری دارد اکتفا نموده و تکمیل مباحث را به فقه و هنگام نیاز جهت استدلال فقهی مطرح نمایند.