روشنگری امام رضا (علیه السلام) در مبارزه با تفکر ظاهر گرایی اهل حدیث در برخی آیات صفات خبری با محوریت اصلاح نظریه تشبیه و تجسیم

ظاهرگرایی جریان فکری تحجرگرایی است که بر ظواهر کتاب و سنت، عدم به کارگیری عقل و اندیشه در فهم معارف وحیانی، و فراتر نرفتن از معنای ابتدایی آیات می باشد. به ویژه آن‏که این مسائل بیش‏تر در آیات متشابهی است که جمود بر الفاظ و معنای ابتدایی آن موجب قائل شدن بر تجسیم و تشبیه درباره خداوند می‏شود. یکی از چالش های بزرگ دوران امام هشتم (علیه السلام) که بسیاری از تفکرات انحرافی جامعه از آن ناشی می شد، تفکرات و اعتقادات ظاهر گرایی بود که با روند ضد عقلانیتی و نص گرایی افراطی که در پیش گرفته بودند، بدون بهره گیری از عقل و خرد، برداشتهای سطحی و ظاهری از آیات و روایات داشتند که بعضا منجر به عقیده جسمانیت و انسان گونه بودن خداوند می شد. امام علی ابن موسی الرضا (علیه السلام) با بیان صریح و روشن و با شیوه های گوناگون این عقیده نا صواب را تبیین فرموده اند. در این پژوهش ابتدا چهار آیه از آیاتی که منشاء عقیده تشبیه و تجسیم هست، را بیان نموده و سپس تفکر امام رضا (علیه السلام) را در اصلاح و مبارزه با این تفکر بیان نمودیم. یافته های پژوهش حاکی از آن است که روایات این امام همام در دلالت های آیات به شیوه تاویل و تفسیر عقلی و نقلی بهترین راهکارمی باشد که می تواند جامعه اسلامی را از عقل گریزی و جمود فکری به سمت خرد گرایی رهنمون سازد.