شیوه بازنمایی گفتمان مقاومت در سرمقاله های عبدالباری عطوان بر اساس مربع ایدئولوژیکی ون دایک

تحلیل گفتمان انتقادی (تگفا)، یکی از گرایش های نوین مطالعات زبان شناختی است که به بررسی زبان با کارکردی اجتماعی پرداخته و بر نحوه بازتولید هژمونی اجتماعی و سیاسی در چارچوب متن دلالت می کند. سرمقاله های عبدالباری عطوان، روزنامه نگار معاصر فلسطینی (1950)، یکی از نمودهای گفتمان مقاومت است که به اعتراض و افشاگری های وی علیه این رژیم صهیونیستی و جبهه استکبار اختصاص یافته و در سطوح مختلف زبانی، سعی در بازنمایی ایدئولوژی های ملت های مبارز و مقاومت آنها داشته است. تئون ون دایک (1998) از نظریه‏ پردازان برجسته‏ حوزه‏ تحلیل گفتمان انتقادی با تاکید بر این نکته که جهان‏ بینی گفته‏ پرداز (ایدئولوژی) قابلیت بازنمایی در زبان را دارد؛ تئوری مربع ایدئولوژیک  را برای تحلیل ابعاد زبانی یک متن در ساخت کلان بیان می‏ کند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی گفتمان رسانه ای عبدالباری عطوان در چارچوب مدل اجتماعی- شناختی ون دایک (1943) بپردازد. یافته های پژوهش بیانگر آنست گفتمان رسانه ای عطوان، کنشی اجتماعی در برابر اوضاع سیاسی- اجتماعی فلسطین اشغالی و مسائل غرب آسیا است. ایدئولوژی مسلط در سرمقاله های عطوان، ایدئولوژی مقاومت است که با قرار گرفتن در گفتمان رسانه ای تثبیت می شود. کارکرد نهایی گزاره های کلامی عطوان در جهت تاکید نکات مثبت خودی (جبهه مقاومت) در تقابل با نقاط منفی دیگری (جبهه استکبار) بوده و این امر بر راهبرد عمومی تولید متد گفتمان شناختی- اجتماعی ون دایک منطبق شده است؛ از این رو رویکرد گفتمان کاوی انتقادی خاص ترین ابزار زبانی برای بررسی گفتمان مقاومت است