تاثیر جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله جوانه ذرت در جیره بر عملکرد، قابلیت هضم، رفتار فعالیت جویدن و فراسنجه های خونی بره های پرواری

تقریبا 80 تا 85 درصد هزینه های پرورش بره های پرواری مربوط به هزینه خوراک است. بنابراین انجام پژوهش ها در راستای تعیین جیره بهینه از نظر عملکردی و اقتصادی برای بره های پرواری به بهبود وضعیت دامپروری کشور کمک خواهد کرد. از طرفی، با پیشرفت فناوری و به کارگیری روش های جدید برای تبدیل و فرآوری مواد غذایی، بسیاری از منابع خوراک دامی قابل رقابت با منابع غذایی انسانی شده اند که از جمله آنها می توان به دانه ذرت، گندم و جو اشاره کرد. به منظور جبران این کمبود، بهره برداری و استفاده بهینه از پسماندها و تولیدات جانبی کشاورزی به عنوان خوراک در تغذیه نشخوارکنندگان برای بهبود تولیدات دامی اجتناب ناپذیر است. یکی از این پسماندهای کشاورزی محصول جانبی ذرت به نام کنجاله جوانه ذرت می باشد، که طی فرآیند استخراج جوانه ذرت با فرایند عمل آوری آسیاب خشک یا مرطوب برای تولید جوانه ذرت، جهت تولید روغن ذرت برای مصرف انسان تولید می شود می باشد. لذا بر این اساس این پژوهش به منظور بررسی تاثیر جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله جوانه ذرت در جیره بر عملکرد، قابلیت هضم، رفتار فعالیت جویدن و فراسنجه های خونی بره های پرواری انجام شد.

در این پژوهش 30 راس بره پرواری (با میانگین وزن 2/7± 32/1 کیلو گرم) به طور تصادفی به 3 گروه با 10 تکرار تقسیم شدند. بره های گروه شاهد با جبره بدون کنجاله جوانه ذرت (Corn Germ Meal) تغذیه شدند. سایر گروه ها به ترتیب با جایگزینی 50 و 100 درصدی کنجاله سویا (Soybean Meal) با کنجاله جوانه در جیره به مدت 84 روز تغذیه شدند. در ابتدای پژوهش به منظور اطمینان از سلامتی کامل بره ها و عاری بودن از انگل ها، مبارزه انگلی (ضد عفونی کردن جایگاه و خوراندن قرص آلبندازول) انجام گرفت، همچنین واکسن آنتروتوکسمی به صورت زیر پوستی تزریق شد. در نهایت دام‎ها به صورت تصادفی به هر یک از تیمارهای آزمایشی اختصاص یافتند و داخل قفس های انفرادی قرار گرفتند. در تمام مراحل پژوهش، دام ها دسترسی آزاد به سنگ نمک و آب آشامیدنی تمیز داشتند. بره ها هر 14 روز وزن کشی شدند. مقدار خوراک مصرفی و پس آخور به صورت روزانه ثبت شد. جیره غذایی بره های پرواری متناسب با نیازهای توصیه شده جداول انجمن ملی تحقیقات گوسفند تنظیم شد و تیمارهای آزمایشی از نظر محتوای پروتیین و انرژی نیز یکسان بودند. به منظور محاسبه تغییرات وزن، وزن‎کشی دام‎ها به صورت هفتگی، پس از 16 ساعت گرسنگی با استفاده از ترازوی دیجیتال صورت گرفت. خوراک روزانه به صورت کاملا مخلوط به دام ها عرضه شده و باقی‎مانده خوراک برای هر دام در هر روز توزین و ثبت می‎شد. خوراک مصرفی هر دام نیز از تفاوت جبره داده شده و پس آخور باقی مانده هر دام محاسبه گردید. برای نمونه های مربوط به قابلیت هضم، ابتدا نمونه های خوراک، پس مانده و مدفوع جمع‎آوری شده هر دام در روز 77 تا 82 به مدت پنج روز جمع‎آوری گردید. به منطور اندازه گیری متابولیت های خونی، نمونه خون از رگ گردن بره ها با استفاده از لوله‎های ونوجکت هپارین‎دار در روز 60 صورت گرفت. برای اندازه گیری میزان گلوکز، اوره و تری گلسرید خون، از کیت‎های شیمیایی شرکت پارس آزمون و دستگاه اتوآنالایزر استفاده شد. در نهایت طی روزهای 82 و 83 دوره آزمایش فعالیت جویدن برای طول مدت 48 ساعت اندازه‎گیری شد. زمان صرف شده برای فعالیت‎های خوردن، استراحت و نشخوار کردن به فاصله هر 5 دقیقه به صورت چشمی و با فرض اینکه آن فعالیت در 5 دقیقه گذشته نیز ادامه داشته است برای تمام دام‎ها در طی ساعات شبانه روز ثبت گردید. در نهایت نتایج حاصل از آزمایش با برنامه آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

با توجه به نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر، جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله جوانه ذرت در بره های پرواری، هیچ تفاوتی در افزایش وزن بدن در روز های 28، 56 و 84 نشان نداد. علاوه بر این، وزن کل بدن و افزایش وزن روزانه در کل دوره آزمایش، تحت تاثیر جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله جوانه ذرت در جیره بره های پرواری قرار نگرفت. همچنین مصرف خوراک هفتگی، ماده خشک مصرفی روزانه و ضریب تبدیل خوراک تحت تاثیر مصرف کنجاله جوانه ذرت در جیره بره های پرواری قرار نگرفت. همچنین نتایج قابلیت هضم ظاهری مواد مغذی جیره های آزمایشی نشان داد که، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، پروتیین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنتی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و عصاره اتری بره های پرواری تحت تاثیر تغذیه کنجاله جوانه ذرت قرار نگرفت. نتایج رفتار فعالیت جویدن بره ها نشان داد که در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی‎داری از نظر زمان خوردن، نشخوار، جویدن، استراحت و ایستادن مشاهده نشد. نتایج برخی فراسنجه های سرم خون نشان داد که، غلظت های تری گلیسرید (0/031=P) و اوره (0/014=P) در بره های تغذیه شده با کنجاله جوانه ذرت نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری نشان داد؛ به هر حال، جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله جوانه ذرت در این پژوهش بر مقدار غلظت گلوکز خون بی تاثیر بود.

با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، بدون کاهش یافتن عملکرد، مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذی، رفتار فعالیت جویدن و فراسنجه های سرم خون می توان از کنجاله جوانه ذرت در جیره بره های پرواری استفاده کرد و این محصول را به طور کامل جایگزین کنجاله سویا نمود.