تحلیلی بر نبرد رافیا؛ زمینه ها، علل و پیامدها

امپراتوری سلوکیان و پادشاهی بطلمیوسی مصر، سلسله هایی هستند که پس از کشورگشایی های اسکندر مقدونی پا به عرصه حضور گذاشته اند. آن ها در طول عمر سلسله خود به خاطر تسلط بر شرق مدیترانه، درگیر جنگ های شش گانه ای موسوم به جنگ های سوری شدند. نبرد رافیا در اواخر جنگ چهارم سوریه، میان آنتیوخوس سوم و بطلمیوس چهارم در سال 217 پیش از میلاد رخ داده است. این نبرد، یکی از رویارویی های حساس و تعیین کننده در جنگ های سوریه میان دو قدرت بزرگ دوران هلنیستی بود. از سویی آنتیوخوس سوم، پادشاه سلوکی، در پی بازپس گیری مناطقی بود که در قرن های گذشته از دست داده بود. از دیگر سو، بطلمیوس چهارم و حکومت بطلمیوسی مصر تلاش می کردند تا بر تسلط خود بر سرزمین های شرق مدیترانه مهر تایید بزنند؛ بنابراین، نتایج و پیامدهای این نبرد می توانست تعادل قدرت در کل منطقه مدیترانه را تحت تاثیر قرار دهد پژوهش حاضر بر اساس رویکرد تاریخی و بر اساس توصیف و تحلیل داده های اسناد و منابع به دنبال پاسخگویی به این پرسش است: علل به وجود آمدن نبرد رافیا و نتایج و پیامدهای آنچه بوده است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که این نبرد به خاطر تسلط طرفین بر سر سرزمین های شرق مدیترانه به ویژه منطقه کوئل-سوریه بوده است؛ هرچند آنتیوخوس سوم در این نبرد با شکست مواجه شد اما سیاست های انفعالی فرعون مصر باعث شد که از سویی آنتیوخوس سوم اقتدارش را در آسیای صغیر و شرق ایران احیا کند و از دیگر سو مصری ها در غرب با رشد فزاینده روم مواجه شدند که پس از مدتی توسط آنها منقرض شدند