فساد مالیاتی، رفاه عمومی و ثبات سیاسی: مطالعه موردی منطقه خاورمیانه عربی

در ادبیات رایج در حوزه مطالعه فساد مالیاتی، شکل رایج فساد به صورت پنهان کاری مودیان از پرداخت مالیات و یا گریختن از پرداخت مالیات از طریق زد و بند با مقامات مسئول مالیاتی است. با این حال شکل مخرب ‏تری از فساد مالیاتی وجود دارد که از نوع فساد قانونی مالیاتی است. در این شکل از فساد مالیاتی گریختن از مالیات به صورتی نامشروع اما از طریق اعمال نفوذ در تصویب قوانین و اعمال معافیت‏ های مالیاتی نابرابرانه میان اقلیتی از صاحبان قدرت و ثروت در مقابل دیگر شهروندان می باشد. ظاهرا این نوع فساد قانونی اما باطن آن کاملا ضد روح و فلسفه قانون است. در کشورهای خاورمیانه مسئله مالیات به سبب رانتیر بودن ماهیت اغلب کشورهای منطقه وضعیتی پیچیده یافته است؛ در حالی که در رویکرد کنونی حکمرانی در همه نقاط جهان، مالیات به عنوان منبع اصلی تامین هزینه‏ های رفاهی شهروندان در حوزه های خاص (سوادآموزی، بهداشت عمومی، حمایت از آسیب‏ پذیران و تامین زیرساختی) در نظر گرفته شده است. درآمد سرشار نفتی در منطقه تلقی دیگری نسبت به مالیات و هزینه‏ های رفاهی و در نتیجه فساد مالیاتی ایجاد کرده است. کوشش کشورهای منطقه برای عبور از اقتصاد نفتی و رانتیریسم با الزاماتی در زمینه تعیین و اخذ مالیات، مقابله با فساد مالیاتی و تامین رفاه عمومی مواجه است که عدم مدیریت مطلوب آن احتمال بروز بی‏ ثباتی سیاسی در این کشورها را بیشینه خواهد کرد