شناسایی و مقایسه ترکیبات فنولی موجود در چوب تبریزی و صنوبر با استفاده از فنون کروماتوگرافی گازی و طیف سنجی جرمی

امروزه با افزایش جمعیت، افزایش تقاضای مصرف کاغذ و فرآوردهای چوبی و همچنین محدودیت بیشتر مواد اولیه مصرفی، زراعت چوب با گونه های تند رشد مانند صنوبر و تبریزی جایگاه ویژه و طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. این تحقیق با هدف شناسایی و مقایسه ترکیبات فنولی و اجزاء شیمیایی مواد استخراجی موجود در چوب تبریزی و صنوبر انجام شد.

در این تحقیق تعداد سه اصله درخت صنوبر و تبریزی دست کاشت بصورت تصادفی از منطقه نوشهر انتخاب و قطع گردید. از هر درخت سه دیسک تهیه شد، طبق آزمون های استاندارد TAPPI ابتدا آرد چوب و درصد مواد استخراجی آنها اندازه گیری شد. سپس مواد استخراجی توسط حلال استن از آرد چوب جدا سازی و باقیمانده مواد استخراجی به داخل یک ویال شیشه ای منتقل و به آن واکنش گر BSTFA اضافه گردید. برای شناسایی مواد استخراجی حدود 1 میلی گرم مواد استخراجی انتخاب و در یک لوله آزمایشگاهی با 30 میکرولیتر BSTFA مخلوط شد و حدود 15 میکرولیتر پیریدین خشک به آنها اضافه گردید. نمونه ها به مدت 1 ساعت در حمام بن ماری و دمای 70 درجه سانتیگراد قرار گرفته و برای آنالیز به دستگاه GC-MSتزریق شدند. نمونه ها در دستگاه GC-MS، با گروماتوگرافی گازی(GC) مدل 6890 Hp و طیف سنجی جرمی (MS) مدل 5973 آنالیز شدند. نوع ستون: HP - 5 MS به طول 30 متر و قطر 25/. میلیمتر، نوع گاز حامل : هلیوم با سرعت mm 1 در دقیقه و برنامه دمایی آن بین oc260-60 به ازاء هر دقیقهoc 6 افزایش دما بود. برای محاسبه زمان بازداری ترکیبات فرار از جدول آلکان های نرمال C9 الی C19 استفاده شد. برای شناسایی ترکیبات نیز از دیاگرام زمان بازداری ، محاسبه ضریب کواتز و جدول آدامز ااستفاده شد. جهت ثبت کروماتوگرام و طیف جرمی مدت 30 دقیقه وقت مورد نیاز است. جهت محاسبه ضریب کواتز از جدول زمان بندی بازداری آلکان های نرمال و فرمول محاسبه ان استفاده شد.I = 100n+100 (trx-trn) / (trn+1-trn) I- = ضریب کواتز Tr n -= زمان بازداری آلکان نرمال -n = تعداد کربن های آلکان نرمال Trx - ، = زمان بازداری ماده مجهول.

یافته های تحقیق: 

نتایج این تحقیق نشان داد که در مواد استخراجی چوب صنوبر 68 ترکیب قابل شناسایی می باشد، به طوری که دی- لیمونن (26/30 %) ، بیس (2- اتیل هگزیل) فتالات (07/10 %)، گاما- سیتوسترول (06/1 %)، هگزادکانوئیک اسید (00/2 %)، گاما- ترپن (02/4 %)، بنزن متانول(94/0 %)، آگارواسپی رول(91/ %)، تترادکانوئیک اسید(19/0%) و 4-هیدروکسی-بنزوئیک اسید (68/3%) مهمترین ترکیبات هستند. درچوب تبریزی نیز 105 ترکیب شناسایی شد، به طوری که لیمونن (62/25 %) ، آنیمول(29/5%)، گاما- ترپینن (38/3%)،1و2-بنزن دی کربوکسیلیک اسید(00/2 %)، بتا-میرسن(58/0 %)، 5-متیل-3-هپتانول(35/1%) و یس (2- اتیل هگزیل) فتالات (86/0 %) مهمترین ترکیبات هستند.

به طور کلی، مقایسه کروماتوگرام ها نیز نشان داد که 7 ترکیب لیمونن، بنزن متانول، گاما- ترپینن، آلفا ترپینول، بتا- بیس آبولن، هگزا دکانوئیک اسید و بیس(2-اتیل هگزیل) فتالات در چوب صنوبر و تبریزی بصورت مشترک وجود دارند. این ترکیبات می تواند نقش زیادی دردوام و مصارف این چوب ها داشته باشند.به عنوان مهمترین ترکیبات شناسایی شدند.