ارزیابی تاثیر سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید بر برخی پارامترهای فیزیولوژیکو تجمع آرسنیک در اسفناج رشد یافته تحت شرایط تنش فلز سنگین آرسنیک

با هدف ارزیابی تاثیر سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید بر برخی صفات فیزیولوژیک و میزان تجمع آرسنیک در اسفناج تحت شرایط تنش آرسنیک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1399، در مرکز تحقیقات تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی شیراز اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سالیسیلیک اسید (0، 0/5 و 0/75 میلی مولار)، براسینواستروئید (0، 0/5 و 0/75 میکرومولار) و تنش آرسنیک (0، 50 و 100 میکرومولار) بودند. تنش آرسنیک، به ویژه تنش 100 میکرومولار، موجب اختلال در تبادلات گازی و کاهش سرعت فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای برگ و زیست توده اسفناج شد. در مواجه با تنش آرسنیک میزان مالون دی آلدئید، پراکسیدهیدروژن، غلظت اسمولیت ها، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در اسفناج افزایش یافت. کاربرد براسینواستروئید و سالیسیلیک اسید به طور معنی داری موجب افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (پراکسیداز، آسکوبات پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز)، تجمع اسمولیت ها (کربوهیدرات ها و پرولین) و میزان ماده خشک اسفناج و در مقابل کاهش میزان مالون دی آلدئید و پراکسیدهیدروژن در اسفناج شد. تجمع آرسنیک در ریشه اسفناج بیشتر از برگ بود. در شرایط تنش آرسنیک 100 میکرومولار، کاربرد سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید به صورت تکی و توام، تجمع آرسنیک در اسفناج را کاهش داد و بیشترین تاثیر مثبت در تیمار 0/75 میلی مولار سالیسیلیک اسید+ براسینواستروئید 0/75 میکرومولار مشاهده شد. به طورکلی، کاربرد سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید، با بهبود تبادلات گازی، حفظ پایداری غشا سلولی و نیز افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، موجب افزایش تحمل اسفناج به آرسنیک شد و درنهایت بیوماس اسفناج در مقایسه با شاهد افزایش یافت. از طرفی، کاربرد این تنظیم کننده های رشد گیاهی موجب کاهش تجمع آرسنیک در اسفناج شد. در مجموع می توان بیان داشت تاثیر مثبت کاربرد توام سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید، در مقایسه با کاربرد تکی هر کدام از آن ها، در کاهش اثرات تنش فلز سنگین آرسنیک و تجمع آن در اسفناج و درنتیجه بهبود رشد این گیاه، قابل ملاحظه تر بود.