ساختار هیات مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت: تقابل تئوری اقتضایی و نمایندگی

مطالعات حوزه حاکمیت شرکتی با بهره گیری از مبانی تئوری نمایندگی تلاش کرده اند مدلی را تدوین کنند که در تمام شرکت ها و با اهداف مختلف سازگاری داشته باشد. در مقابل، برخی از پژوهشگران بر ارائه یک دیدگاه اقتضایی تاکید دارند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین ساختار هیات مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت با در نظر گرفتن نقش فاکتورهای اقتضایی است.

داده های پژوهش شامل 128 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره 1395تا 1400 است. برای آزمون فرضیه ها از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار  SmartPLS3استفاده شده است. سه عامل اندازه شرکت، استراتژی تجاری و رقابت تجاری به عنوان فاکتور اقتضایی موثر بر ساختار هیات مدیره در نظر گرفته شده است.

فاکتورهای اقتضایی شامل اندازه شرکت، استراتژی تجاری و رقابت تجاری بر ساختار هیات مدیره تاثیر مثبت و معناداری دارند و ساختار هیات مدیره در رابطه بین فاکتورهای اقتضایی با مسئولیت اجتماعی شرکت اثر میانجی معناداری دارد.

شرکت های دارای استراتژی قوی، اندازه بزرگ و توان رقابت تجاری بالا از ساختار هیئت مدیره کارآمدتری برخوردارند. عوامل اقتضایی از جمله عوامل موثر بر ساختار هیئت مدیره هستند و سازگاری ساختار هیات مدیره با فاکتورهای اقتضایی بر بهبود مسئولیت اجتماعی تاثیر دارد.

دانش افزایی: 

مطالعات مبتنی بر نظریه نمایندگی به دلیل داشتن یک لنز نظری محدود قادر به تببین اثربخشی هیات مدیره در حوزه مسئولیت اجتماعی نیستند. این مطالعه، با ارائه یک چارچوب اقتضایی، ادبیات موجود در این حوزه را توسعه می دهد و به قانون گذاران در تدوین دستورالعمل ها و قوانین جدید کمک می کند.