تاثیر بهنژادی برای ارتفاع بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان در شرایط دیم

انقلاب سبز با وارد کردن ژن های پاکوتاهی به ارقام گندم نان رخ داد و تاثیر زیادی بر تولید جهانی این محصول گذاشت. ولی این ژن ها در شرایط دیم باعث کاهش عملکرد می شوند. در این پژوهش با استفاده از تلاقی برگشتی ژن های پابلندی از رقم روشن به رقم اکسکلیبر منتقل گردید. همین طور، در نسل F3 تلاقی روشن و مهدوی بوته پاکوتاه مشاهده شد. با تلاقی برگشتی این بوته با رقم روشن، لاین های ایزوژن پاکوتاه برای این رقم ایجاد شد. ایجاد لاین های ایزوژن برای ارتفاع در دو زمینه ژنتیکی، امکان مطالعه دقیق تاثیر صفت ارتفاع بر عملکرد و اجزای عملکرد را فراهم نمود. لاین های ایزوژن و والدین آن ها در دو سال زراعی (1399-1400 و 1400-1401) در شرایط دیم سپیدان مورد ارزیابی قرار گرفتند. به طور متوسط، رقم روشن و لاین های ایزوژن پاکوتاه حاصل از آن به ترتیب 90.84 و 51.22 سانتی متر ارتفاع داشتند. همین طور، میانگین ارتفاع رقم اکسکلیبر و لاین ایزوژن پابلند حاصل از آن به ترتیب 47.61 و 65.36 سانتی متر بود. نتایج نشان داد به نژادی برای پابلندی تاثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد گندم در شرایط دیم دارد. به طور میانگین پابلندی باعث افزایش عملکرد 375.43 و 177.94 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در زمینه های ژنتیکی روشن و اکسکلیبر شد. علاوه بر این، تاثیر ارتفاع بوته بر اجزای عملکرد در شرایط دیم مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد پابلندی از طریق افزایش تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه باعث افزایش عملکرد می گردد. در حالی که تعداد سنبله در متر مربع تحت تاثیر ارتفاع بوته قرار نمی گیرد. با توجه به وراثت پذیری بالای ارتفاع بوته و همبستگی بالای آن با عملکرد دانه، پیشنهاد می گردد این صفت در برنامه های به نژادی در شرایط دیم مورد توجه قرار گیرد.