نگاهی دوباره به برخی روایات سبب نزول آیه 37 سوره احزاب (ازدواج پیامبر (ص) با زینب بنت جحش)

اسباب نزول، حوادث یا موقعیت هایی است که متعاقب آن آیه یا آیاتی نازل شده است. این اسباب در قالب روایاتی از معصومان (ع)، صحابه و تابعان نقل شده که همگی از ارزش یکسانی برخوردار نیست. یکی از شیوه‎ های اعتماد به این روایات، تایید شدن به وسیله آیات، هم سویی با سیاق آیات و معتبر بودن سند و متن آن هاست. روایات پیرامون آیه 37 سوره احزاب که مربوط به ازدواج پیامبر (ص) با همسر سابق پسرخوانده اش، زینب بنت جحش می باشد دو دسته است. گروه اول دلیل این ازدواج را وحی الهی می داند و گروه دوم آن را به سبب علاقه پیامبر (ص) به زینب می شمرد. مضمون این دو گروه از روایات باعث تضارب و اختلاف آراء در مورد ابهام عبارت «تخفی فی نفسک ماالله مبدیه و تخشی الناس والله احق ان تخشاه» در آیه یاد شده است. در این پژوهش روایات با توجه به تاریخ وفات نخستین راویان، تنظیم و با در نظر گرفتن شاخصه های منبع، سند، متن، سیاق و شواهد تاریخی بررسی و مشخص شد که روایات گروه دوم (ده حدیث) در منابع دست اول حدیثی نیامده است و از لحاظ سندی با ضعف هایی همچون راویان ضعیف یا مجهول، انقطاع و ارسال سند مواجه است. در بررسی های متنی نیز اضطراب متون، تناقض و عدم صراحت، این روایات را سست می کند. به علاوه، سیاق آیات و شواهد تاریخی آن را تایید نکرده و قراین موجود، نظریه ساختگی بودن این احادیث را تقویت می کند.