طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره آمیز مرتبط با رمزارز در حقوق کیفری ایران

با توجه به گستردگی موضوع رمز ارزها در دو بعد بین المللی و داخلی، رمزارزها به حیات خلوتی برای مجرمان تبدیل شده است، زیرا دولت ها نظارت کمتری بر آن دارند. این موضوع سبب ایجاد جرایم مخاطره آمیزی همچون پولشویی، فرار مالیاتی، کلاه برداری، تامین مالی تروریسم و... شده است و افراد زیادی در این حوزه بزه دیده و مال باخته هستند. این موضوع کم کم بحث رمز ارز را وارد مباحث حقوقی کرده و کشورها درصدد وضع قوانین در این زمینه برآمده اند. پژوهش حاضر درصدد طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره آمیز مرتبط با رمز ارز در حقوق ایران است. برای پردازش مسئله، از راهبرد پژوهش کیفی از نوع تحلیل مضمون بهره گرفته شد. داده های پژوهش از راه مصاحبه نیمه استاندارد با 12 نفر از خبرگان حوزه رمزارزها و جرایم مربوط به آنها که به روش نمونه گیری نظری انتخاب شده بودند، گردآوری شد. داده ها با کاربست روش تحلیل مضمون از نوع شبکه مضامین تحلیل شده و مدل مفهومی اندازه گیری شبکه ای برساخته شد. افزون بر آن، برای «اعتبارسنجی» مضامین و مدل برساخته ، از دو روش ارزیابی اعتبار به شیوه ارتباطی و روش ممیزی و برای «پایایی سنجی» از دو روش قابلیت تکرارپذیری و قابلیت انتقال یا تعمیم پذیری استفاده شد. یافته های پژوهش کیفی نشان داد که طراحی و اعتبارسنجی مدل مطلوب در برابر جرایم مخاطره آمیز مرتبط با رمز ارز با سه مضمون فراگیر: 1. تعامل هم افزای درون و برون سیستمی در حوزه رمزارزها؛ 2. فراگیر اعمال مدیریت دانش در حوزه رمزارزها؛ و 3. فراگیر کاهش انواع ریسک و ارتقای امنیت سخت افزاری و نرم افزاری، به اشباع نظری رسیده است. تعریف دقیق قانونی از ارزهای مجازی و تعیین ماهیت حقوقی آنها، اصلاح قوانین مرتبط با ارزهای مجازی و تصویب قوانین جدید با در نظر گرفتن ویژگی های منحصربه فرد ارزهای مجازی در مواردی که قانون وجود ندارد، تعیین عناوین مجرمانه مرتبط با ارزهای مجازی در جایی که امکان تطبیق با قوانین فعلی وجود ندارد، همکاری با کشورهای خارجی و نهادهای بین المللی در زمینه تبادل اطلاعات و ارتباطات مرتبط با ارزهای مجازی، انعقاد تفاهم نامه میان بخش های خصوصی و دولتی، به کارگیری کارشناسان ارزهای مجازی و آموزش دادرسان و ضابطان دادگستری، از راهکارهای مطلوب برای جلوگیری از جرایم مخاطره آمیز مرتبط با ارزهای مجازی خواهد بود.