منطق نگاری فارسی در دارالسلطنه عثمانی: شرح شمسیه اثر شیخ علی بسطامی (د. 875 ق)

بسیاری از کتاب های تمدن اسلامی هنوز ناشناخته مانده اند. یکی از آنها شرح فارسی بر رساله شمسیه اثر شیخ علی بسطامی (875-803 ق) است. شمسیه درسنامه منطقی است که کاتبی، منطق دان برجسته، نگاشته و ادبیات گسترده ای حول آن شکل گرفته است که شرح بسطامی از این جمله محسوب می شود. این شرح دربردارنده ترجمه و تدقیق در عبارت ها و مضامین متن، و گاه همراه با داوری میان نظرات شارحان است. همچنین نوآوری های محتوایی در آن دیده می شود که نمونه آن در تعریف تصدیق به عنوان یکی از اقسام علم اکتسابی است. ویژگی مهم دیگر شرح بسطامی بر شمسیه آن است که به زبان فارسی نوشته شده و لذا آگاهی ارزنده ای درباره سبک نگارش متون علمی به زبان فارسی در سده نهم هجری به دست می دهد. تاکنون از این اثر چهار نسخه دستنویس شناسایی شده است. تصحیح انتقادی شرح بسطامی بر شمسیه زاویه جدیدی را در تاریخ منطق دوره اسلامی خواهد گشود.