خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری (Saturjea bachtiarica) تحت تاثیر محرک های رشدی و دوره های مختلف آبیاری

تحقیق حاضر در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار به صورت کرت های یکبار خرد شده در جهت ارزیابی محرک های رشدی آلی و الکلی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی، اسانس و ترکیبات اسانس مرزه بختیاری انجام گردید. تیمارهای دوره آبیاری (3، 6 و 9 روز یکبار) در کرت های اصلی و محلول پاشی برگی محرک های آلی (کیتوزان، اسید سالیسیلیک و فنیل آلانین) و الکلی (متانول، اتانول و استون) در کرت های فرعی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، محرک های آلی و الکلی به طور معنی داری بر صفات مورفوفیزیولوژیک و اسانس گونه های مرزه تاثیر داشتند. بالاترین محتوای کلروفیل (37/1- 41/1 میلی گرم در گرم وزن تر) و فنول (34/2-51/2 میلی گرم در گرم وزن تر) در تیمارهای کیتوزان (25/0 گرم در لیتر)، اتانول (10%) و فنیل آلانین (1 گرم در لیتر) تحت دور آبیاری 3 و 6 روز به دست آمد. بیشترین میزان اسانس (61/1-59/1 درصد) در گیاهان تحت تیمار با کیتوزان (25/0 میلی گرم در لیتر) و فنیل آلانین (1 گرم در لیتر) با دوره آبیاری 6 روز یکبار بوجود آمد. مشخص گردید که مونوترپن های حلقوی عامل اصلی تعیین کننده کیفیت شامل پی- سایمن (4/35-1/20 %)، گاما-ترپینن (74/17-71/6%)، کارواکرول (54/36- 14/22 %)، آلفا-ترپینن (56/2-65/0 %)، جرماکرن-دی (01/2-65/0 %) و تیمول (45/1-54/0 %) هستند. محلول پاشی کیتوزان (25/0 گرم در لیتر)، اتانول (10 %) و فتیل آلانین (1 گرم در لیتر) به طور معنی داری باعث افزایش مونوترپن های الکلی در اسانس گیاهان مرزه شد. استفاده از کیتوزان با غلظت 25/0 گرم در لیتر می تواند نقش موثری در بهبود صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری تحت شرایط مشابه اقلیمی داشته باشد.