رویکرد سیاسی، اجتماعی به روایات خرافی و تحریفات در ادبیات آیینی و عاشورایی عصر قاجار(مطالعه موردی: منظومه های زبده الاسرار صفی علیشاه، گنجینه الاسرار عمان سامانی و آتشکده نیر تبریزی)

آمیخته شدن بسیاری از روایتهای خرافی، داستانی، ذوقی و احساسی در روایات تاریخی و غیرقابل تحریف عاشورا و کربلا، سبب شده است که بویژه در دوران قاجار بدلیل سیاستهای حکومت، مطالب خرافی و مجعول بسیاری در متون آیینی ادبی که به این واقعه پرداخته اند، وارد شود. هدف اصلی این جستار تحلیل و بررسی این باورهای خرافی و تحلیل سیاسی اجتماعی آن در ادبیات آیینی عاشورایی عصر قاجار می باشد.

روش پژوهش:

 شیوه پژوهش در این مقاله بروش توصیفی تحلیلی برمبنای مطالعات کتابخانه ای و سندکاوی است. جامعه آماری پژوهش شامل سه اثر برجسته آیینی عاشورایی از ادبیات منظوم دوره قاجار یعنی گنجینه الاسرار عمان سامانی، زبده الاسرار صفی علیشا و آتشکده نیر تبریزی میباشد.

یافته های پژوهش:

 یافته های پژوهش حاکی از آن است که خرافات، روایات جعلی، رویکردهای عاطفی، احساسی و هیجانی بنا بضرورت شرایط جامعه ایران در زمان حکومت قاجار در ادبیات آیینی این دوران بسیار رواج دارد.

نتایج پژوهش:

 آسیبهای روایی در ذکر واقعه تاریخی کربلا از جمله توجه عاطفی به وداع امام با خانواده، اندوه و حزن و بیتابی اهل بیت امام حسین (ع) داستانهای جعلی مانند عروسی حضرت قاسم در بحبوحه نبرد، تاویلهای عرفانی نادرست و شبه ناک از این واقعه در هر سه اثر مورد بررسی بوضوح دیده میشود.