شاخص های آلودگی و ریسک های بهداشتی منتسب به برخی عناصر جزیی سمی در گرد و غبار جاده ای در جنوب تهران

تاکنون آلودگی گردوغبار جاده ای به برخی فلزات جزئی مانند آنتیموان (Sb)، لانتانیوم (La)، لیتیوم (Li)، مولیبدن (Mo) و وانادیوم (V) کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در حالیکه این عناصر سمی هستند و دوزهای مرجع برای آنها وضع شده است. بنابراین، اهداف این مطالعه تعیین سطوح این عناصر در گرد و غبار جاده ای جنوب تهران (منطقه ای با پتانسیل بالای آلودگی) و ارزیابی ریسک های بهداشتی مربوطه بودند.

در این مطالعه توصیفی- مقطعی، نمونه های گرد و غبار جاده ای از سطح جاده های جنوب تهران در یک دوره خشک جمع آوری شد. نمونه های جمع آوری شده هضم اسیدی شدند و سپس غلظت آنتیموان، لانتانیوم، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم با استفاده از ICP-OES اندازه گیری شد. فاکتور غنی شدگی (EF)، شاخص آلودگی (PI) و شاخص آلودگی یکپارچه نمرو (NIPI) بر اساس داده های غلظت محاسبه شد. ریسک غیرسرطان زایی از طریق شبیه سازی مونت کارلو ارزیابی شد.

میانگین غلظت آنتیموان، لانتانیوم، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم به ترتیب برابر 01/2، 68/14، 05/9، 33/7 و 28/58 میکروگرم بر گرم بود. بالاترین و پایینترین EF به ترتیب برای آنتیموان و لیتیوم برآورد شد. مقادیر NIPI در محدوده 16/2 تا 58/44 بودند. مقادیر ریسک غیرسرطانزایی آنتیموان، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم برای هر دو گروه سنی و لانتانیوم برای بزرگسالان کمتر از 1 بودند، اما ریسک لانتانیوم برای کودکان غیرقابل قبول بود.

نتایج این مطالعه نشان داد که گردوغبار جاده ای جنوب تهران دارای سطوح قابل توجهی از برخی عناصر جزئی سمی هستند و میزان آلودگی آنها بالا است. از طرفی، سطوح فعلی عنصر لانتانیوم ممکن است برای کودکان ریسک غیرسرطانزایی غیرقابل قبول ایجاد کند. لذا لازم است این نوع آلودگی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و اقداماتی جهت شناسایی و کنترل منابع آنها انجام گیرد.