مطالعه الگوی مکانی- زمانی بیماری سل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در استان آذربایجان غربی از سال 1399-1395

انجام اقدامات پیش گیرانه برای کاهش موثر بیماری سل، نیازمند اطلاعاتی در مورد توزیع بیماری سل بر اساس الگوی پراکنش مکانی و زمانی در کشور است. این مطالعه با هدف شناسایی پراکنش الگوی مکانی - زمانی بیماری سل در استان آذربایجان غربی در طی سال های 1395 تا 1399 با استفاده از نرم افزار Arc-GIS انجام شد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی الگوی پراکنش مکانی بیماری سل در استان آذربایجان غربی بود که می تواند راهنمایی برای برنامه ریزی مناسب بهداشتی برای انجام مداخله های پیش گیرانه و تخصیص بهتر منابع باشد.

این مطالعه مقطعی بر روی داده های جمع آوری سل (754 بیمار) در سطح استانی ارائه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران بین سال های 1395 تا 1399 که در سامانه ثبت بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه  ثبت شده بود،انجام شد. برای شناسایی تغییرات فضایی از روش تحلیل همبستگی موران و Getis Ord G* با استفاده از نرم افزار Arcmap GIS 10.4 استفاده شد. علاوه بر این، از روش تحلیل همبستگی براساس فاصله و تحلیل خوشه ای، برای تجزیه و تحلیل صرفا مکانی- زمانی استفاده شد.

نتایج این مطالعه نشان داد که 80 درصد مبتلایان به بیماری سل در استان آذربایجان غربی متعلق به شهرهای ارومیه، میاندواب، سلماس و چهاربرج بود. علاوه بر این شهرهای پیران شهر، مهاباد، شاهین دژ و تکاب لکه های داغ را تشکیل داده بودند. امتیاز Z-Score برای شهرهای مذکور مثبت و به لحاظ آماری معنادار بود. در واقع در این شهرها تعداد مبتلایان به بیماری سل بالا بود.

بر اساس الگوی پراکنش فضایی، بیماری سل در آذربایجان غربی بصورت خوشه ای بود که به ترتیب در شهرهای ارومیه، میاندواب، سلماس و چهاربرج با بیشترین تعداد مبتلایان شیوع یافته بودو همچنین فاصله مکانی ، مهمترین عامل گسترش شیوع بیماری سل در استان بود که با تردد و جابجایی بین استانی، فاصله مکانی کاهش یافته و بیماری سل از کانون به پیرامون انتشار یافته است.