تحلیل زمین آماری مقاومت های فروروی و برشی خاک در منطقه فندقلوی اردبیل

هدف از این پژوهش مطالعه تغییرات مکانی مقاومت فروروی (PR) و مقاومت برشی خاک (SS) در اراضی شیبدار منطقه فندقلوی اردبیل بود. نمونه های خاک دست خورده و دست نخورده از سه کاربری جنگلی (20 نمونه)، مرتعی (23 نمونه) و زراعی (37 نمونه) به هم چسبیده (ha 15) برای تعیین برخی متغیرهای فیزیکی و شیمیایی به صورت شبکه های تقریبا منظم m 50×50 از منطقه مذکور در تابستان 1402 برداشته شدند. متغیرهای PR و SS به صورت درجا در محل به ترتیب با استفاده از دستگاه های فروسنج مخروطی عقربه ای و پره برشی تعیین شد و همزمان رطوبت خاک مزرعه (FWC) در نمونه های دست نخورده اندازه گیری شد. همچنین برخی ویژگی های خاک مانند کربن آلی، شن، سیلت، رس، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی و تخلخل کل تعیین گردید. از روش های درون یابی کریجینگ معمولی (OK) و وزن دهی عکس فاصله (IDW) برای بررسی زمین آماری متغیرهای خاک استفاده شد. همبستگی های منفی و معنی دار بین PR با سیلت و FWC و مثبت و معنی دار بین SS با شن و کربن آلی مشاهده شد. متغیر PR دارای بیشترین تغییرپذیری (CV= 58.3 %) در اراضی مرتعی و متغیر سیلت دارای کمترین دامنه تاثیر (m 636) نسبت به سایر متغیرهای خاک بود لذا توصیه می شود در مطالعات بعدی، فواصل نمونه برداری خاک به جای 50 متر، 636 متر در نظر گرفته شود. مدل نیم تغییرنمای گوسی و کروی با وابستگی مکانی قوی و متوسط به ترتیب برای PR و SS به دست آمد. براساس آماره های ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب تطابق (CCC)، روش OK به علت داشتن RMSE کمتر و CCC بیشتر در مقایسه با روش IDW دارای صحت بالاتری در برآورد PR بود، ولی در درون یابی SS، روش IDW در مقایسه با روش OK دقیق تر عمل نمود. نقشه تغییرات مکانی نشان داد بیشترین مقادیر PR و SS در کاربری مرتعی و کمترین مقادیر آن ها در کاربری زراعی منطقه مورد مطالعه وجود داشت.