آینده پژوهی سکونتگاه های غیررسمی با استفاده از رویکرد برنامه ریزی سناریو مبنا مطالعه موردی کلان شهر تبریز

اسکان غیر رسمی از پیامد های نا مطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است که در نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری های منطقه ای شکل گرفته و به دلیل محرومیت و عدم برخورداری این سکونتگاه ها از تسهیلات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری، آن ها را کانون مسائل و مشکلات حاد شهری و ضد توسعه پایدار انسانی نموده است. وضعیت موجود سکونتگاه های غیررسمی نشان می دهد که برنامه ریزی ها، پیش بینی ها و اقدامات انجام شده برای رفع معضلات این پدیده به ویژه در کلان شهر تبریز، کارایی آنچنانی نداشته است به گونه ای که گسترش پهنه های سکونتگاه های غیررسمی در این شهر خود دلیلی بر این ادعاست. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که به صورت سیستمی پیشران های کلیدی موثر بر شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده کلان شهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر آمیخته (کمی- کیفی) با ماهیت تحلیلی- اکتشافی می باشد. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 64 عامل اولیه در پنج حوزه مختلف استخراج شده و از طریق تحلیل ساختاری در نرم افزار میک مک تحلیل شده اند. بر اساس نتایج، هجده عامل اصلی به عنوان پیشران کلیدی در شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی منطقه مورد شناسایی قرار گرفته اند. در مرحله بعدی با تحلیل کیفی، این 18 عامل در دو محور کلان و اقتصاد دسته بندی شدند. پس از تدوین سناریو، در مجموع سه سناریو مطلوب، سناریو بینابین یا ایستا و سناریو بحرانی (فاجعه)، به عنوان سناریو های بسیار قوی با احتمال وقوع بالا، برای آینده سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر تبریز به دست آمدند.