اثر محافظتی سیاتوسه (Rhamnus frangula) در مقایسه با ویتامین E در مسمومیت کبدی و کلیوی القا شده با بنزوپیرن در موش

بنزوپیرن یک ترکیب آلی است که به طور طبیعی در دود تنباکو و خروجی های وسایل نقلیه موجود است. این ترکیب به عنوان یک آلاینده محیطی شناخته شده است و در محیط های شهری و صنعتی به وفور یافت می شود. اثرات و مضرات بنزوپیرن به دلیل حضور در دود تنباکو و گازهای خروجی وسایل نقلیه به ویژه بر سلامت انسان بسیار مهم است. این ترکیب می تواند منجر به افزایش خطر سرطان زایی شود، زیرا به عنوان یک ترکیب آلی، خصوصیات سمی و سرطان زایی دارد که می تواند با تماس مستقیم یا غیر مستقیم با آن در انسان ها آسیب های جدی ایجاد کند. این مطالعه با هدف بررسی اثرات محافظتی عصاره هیدروالکلی سیاتوسه (Rhamnus frangula L)، بر سمیت کبدی و کلیوی ناشی از بنزوپیرن در موش های سوری، انجام پذیرفت و تاثیر آن با ویتامینE  مقایسه شد.

در این مطالعه آزمایشگاهی، 55 سر موش سوری نر به طور تصادفی به 11 گروه 5 تایی تقسیم شدند. گروه اول تا سوم به ترتیب به عنوان کنترل منفی (غذای عادی)، روغن زیتون (حلال بنزوپیرن) و کنترل مثبت (بنزوپیرن) استفاده شد. بنزوپیرن با دوز 20 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به مدت 4 هفته از طریق گاواژ خورانده شد. گروه چهارم، مربوط به مصرف ویتامین E (250 میلی گرم بر کیلوگرم از طریق گاواژ) به تنهایی و گروه پنجم مربوط به مصرف ویتامین E همراه با بنزوپیرن بود. گروه 6، 7 و 8 به ترتیب روزانه عصاره هیدروالکلی سیاتوسه در دوزهای 250، 500 و 1000 میلی گرم برکیلوگرم وزن بدن به صورت خوراکی دریافت کردند و به سه گروه مداخله نیز عصاره هیدروالکلی سیاتوسه در دوزهای بالا به همراه بنزوپیرن به مدت 4 هفته داده شد.

تجویز بنزوپیرن با دوز20 میلی گرم برکیلوگرم باعث آسیب کبدی گردید که با افزایش معنی دار آنزیم های کبدی ALT و AST و بیلی روبین نسبت به گروه کنترل مشهود است. بنزوپیرن سبب افزایش میزان آنزیم ALP نیز گردید ولی این افزایش معنی دار نبود. اگرچه افزایش جزئی ALP ناشی از بنزوپیرن، درگروه تحت درمان با دوز بالای سیاتوسه کاهش یافت ولی تیمار با سیاتوسه در هیچ کدام از دوزهای مورد استفاده در این مطالعه، قادر به کاهش ALT، AST و بیلی روبین نگردید. درحالی که تیمار با ویتامین E سبب کاهش فعالیت ALT و AST نسبت به گروه بنزوپیرن شد. افزایش معنی دار اوره و کراتینین در گروه بنزوپیرن نسبت به گروه کنترل نشان دهنده آسیب کلیوی ناشی از بنزوپیرن می باشد. سیاتوسه تنها در بالاترین دوز یعنی 1000 میلی گرم بر کیلوگرم سبب کاهش معنی دار اوره و کراتینین شد و ویتامین E تاثیری در بهبود اثرات نفروتوکسیسیتی بنزوپیرن نداشت.

نتایج تحقیق نشان داد که نشانگرهای زیستی مورد بررسی می توانند به عنوان ابزارهای مفیدی برای ارزیابی سمیت کبدی و کلیوی ناشی از بنزوپیرن استفاده شوند. علاوه بر این، عصاره هیدروالکلی سیاتوسه دارای خواص محافظتی موثری در برابر آسیب های کبدی (افزایش ALP) و کلیوی (افزایش اوره و کراتینین) ناشی از بنزوپیرن می باشد و ممکن است در برخی موارد از ویتامین E بهتر عمل کند. این یافته ها اهمیت استفاده از عصاره های گیاهی را در مقابله با اثرات مضر آلاینده ها برجسته می سازد.