بررسی فرصت های شغلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و مطابقت با سرفصل های دروس دانشگاهی این رشته در ایران: مرور نظام مند

تجزیه و تحلیل آگهی های شغلی منعکس کننده انتظارات کارفرمایان در ارتباط با مسئولیت ها و صلاحیت های شغلی برای فارغ التحصیلان جهت ورود به بازار کار است. این روش برای دانشجویان و برنامه ریزان این فرصت را می دهد تا در تدوین سرفصل های دروس دانشگاهی حوزه خود آموزش های مناسب را بگنجانند. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی فرصت ها و مهارت های شغلی حوزه علم و دانش در جهان و مطابقت با سرفصل های دروس دانشگاهی این حوزه در ایران است.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده ها از نوع کیفی است که با تکنیک مرور نظامند انجام شده است. مقالات با پیروی از دستورالعمل های ترجیحی پریزما برای مرور ادبیات تحقیق از دو پایگاه اطلاعاتی مهم علمی (Scopus و Web of Science) بازیابی و پس از غربالگری و ورود به مطالعه از لحاظ هدف پژوهش، عناوین شغلی، سرفصل دروس موجود در مقالات، جامعه هدف، نوع سازمان که پژوهش در مورد آن است، و فضای دسترسی مورد بررسی قرار گرفتند. جامعه آماری را متونی پوشش می دهند که طی سال 1923 تا 2023 به زبان لاتین منتشر شده اند. پس از جستجو در پایگاه های اطلاعاتی و بازیابی 11968 مدرک، به پاکسازی و حذف موارد هم پوشانی اقدام شد. و در نهایت 223 مدرک مرتبط با فرصت ها و مهارت های شغلی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی گزینش شد.

با وجو تغییر ماهیت کار در سطح جهان بر اثر عواملی چون رشد تکنولوژی، سطح اقتصادی و اجتماعی، سرفصل های تدوین شده برای حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران هر چند برخی از عناوین شغلی در سطح جهان را پوشش می دهند اما این میزان کافی نیست. یافته ها نشان می دهد عناوین شغلی و مهارت های مرتبط با آن ها در 7 دسته شغلی شامل: پست های خدمات فنی، پست های خدمات اطلاعاتی ، پست های پژوهشی، پست های آموزشی، پست های فناوری اطلاعات و ارتباطات، پست های مرجع و مهارت های مدیریتی دسته بندی شدند،

علارغم رشد شغلی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فراتر از کتابخانه ها، فارغ التحصیلان این حوزه در ایران هنوز مهارت های کافی برای ورود به بازار حرفه اطلاعاتی را ندارند. نتایج نشان داد سرفصل های مرتبط با علوم کامپیوتر و برنامه نویسی هرچند از سرفصل های مورد نیاز برای پاسخگویی به بازار کار با توجه به عناوین شغلی است، اما این سرفصل ها میزان کافی در دروس حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی تدوین نشده اند. به طوری کلی نتایج نشان می دهد لزوم بازنگری در تدوین محتوای سر فصل دروس دانشگاهی برای ارائه تخصص و صلاحیت مورد نیاز برای فارغ التحصیلان از خلاء های اصلی در مقاطع کارشناسی و سپس کارشناسی ارشد و دکتری رشته است.